خانه موزه مقدم

خانه موزه مقدم محل زندگی یکی از درباریان سلسه قاجار بود به نام محمد تقی خان احتساب الملک. از این صاحب منصب قجری دو فرزند پسر متولد شدند به نامهای حسن و محسن که هر دو برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن که بیشتر به ادبیات و فعالیتهای سیاسی علاقه داشت، در جوانی از دنیا رفت ولی کتاب ارزشمند «جعفر خان از فرنگ برگشته» را از خود به جای گذاشت. محسن هم بعد از اتمام تحصیلات خود در زمینه باستان شناسی، در سال 1315 به تهران بازگشت و در کنار تدریس در دانشگاه تهران، اقدام به تاسیس دانشکده هنرهای زیبا نمود. او با صرف وقت و هزینه بسیار علاوه بر نگهداری خانه پدری، اقدام به جمع آوری سفالینه، شیشه، مسکوکات، چپق و قلیان نمود بطوریکه برای جشنهای 2500 ساله علاوه بر مشاوره تاریخی، از مجموعه پارچه های خانه مقدم برای لباس زنان استفاده شد. محسن مقدم اولین ایرانی است که مفتخر به دریافت نشان لژیون دو نور با درجه اوفیسیه از طرف شارل دوگل، رئیس جمهور فرانسه گردید.

خانه مقدم به دو بخش حیاط بیرونی و حیاط اندرونی تقسیم می شود. در ضلع جنوبی حیاط بیرونی یک اتاق پیشخوان وجود دارد که در زمان خود به عنوان اتاقی جانبی در کنار سالن پذیرایی مورد استفاده قرار میگرفت و در حال حاضر جایی است برای معرفی فعالیت و خدمات علمی او بوسیله عکس، وسایل شخصی. گوشه دیگر پیشخوان هم به نمایش وسایل قدیمی، صندوق خانه ها و دیگر آثار تزیینی اختصاص یافته است. اتاق گاهنگاری دیگر بخش ضلع جنوبی حیاط بیرونی بوده که در زمان قدیم محل کارهای علمی و پذیرایی از میهمانان بود و در حال حاضر، محل ارائه تسلسل آثار تاریخی و فرهنگی ایران زمین، سفالینه ها، ابزار سنگی، شیشه و مهرها هست.

حوضخانه بدلیل نمایش سیر تحول سفال و کاشی در سرزمین مادری از جذابیت خاصی برخوردار بوده و آتلیه آقای مقدم که اکنون به منظور نگهداری از کتابهای استاد و دیگر کتب مربوط به باستان شناسی به کتابخانه ای مرجع و پربار بدل شده، از دیگر مکانهای ضلع جنوبی بوده که بهشتی است برای علاقمندان به باستان شناسی. در ضلع غربی حیاط بیرونی ساختمان اربابی شکوه مجموعه را چند برابر کرد. این قلعه ساخته شده به شیوه قرون وسطی توسط خود استاد و یکی از شاگردان ایشان به نام دکتر ابوالقاسمی طراحی شد و در داخلش با ایجاد اتاق کدخدا، حمام خانگی کاشیکاری شده، اتاق صدف، تدخین سعی در نمایش هنرهای مردمی داشت.

در ضلع شمالی این برج ایوان قاجار قرار دارد که بر پایه چند ستون و طاق ایجاد شده و در وسطش حوضچه مرمری متعلق به حمام فتحعلی شاه تعبیه شده که آب از آن فوران کرده و وارد استخری کوچک می شود. در انتهای بخش غربی هم گلخانه ای مزین به کاشی های لعاب دار قدیمی در کنار سنگهای حجاری شده قرار دارد و حال و هوای دیگری به این موزه بخشیده است. حوض ژاپنی و دیوار تجدد که جدا کننده این بخش از حیاط اندرونی بوده، از بخشهای مهم این مجموعه هستند. این دیوار از چند ستون مارپیچ با پایه هایی مشابه چهل ستون شکل گرفته که توسط هنرمند نامدار ایران، مهندس هوشنگ سیحون طراحی شد.

حیاط اندرونی در ضلع شمالی پلان خانه مقدم دارد که در زیرزمین آن گنجینه آثار تاریخی دیده شده و ایوانش با گچبری خاص، آینه و معرق کاری استادانه جلوه شکوهمندی بدان بخشیده است. اتاق قاجار یا اتاق زمستانی که در حال حاضر محل نمایش آثاری از دوران قاجار و پهلوی است، به طاقچه گچبری زندیه و شومینه مزین گردید. اتاق نشیمن که محل اصلی زندگی دکتر مقدم و همسرشان بود، اکنون محل عرضه تعدادی قلمدان، گنجفه، جعبه و نقاشی هایی هست به قلم خود استاد مقدم.

در ضلع شرقی حیاط اندورنی دیواری واقع است که دکتر در مراحل مختلف آن را با ظروف قاجاری و کاشی های رنگارنگ آراسته و در وسطش طاق نمایی به غایت زیبا بنا نهاد. حیاط این بخش پلان خانه مقدم نیز نشانگر ذوق بی نهایت دکتر و همسرشان است که خود آن را با در نظر داشتن نقوش فرشهای صفوی و قاجاری طراحی کرده اند. حیاط سرایداری نیز که دچار فرسودگی شده بود، با بازسازی و مرمت تبدیل به بخش اداری گردید. این مجموعه در تاریخ 20 آذر 1379 با شماره 2929 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.