برج رادکان

برج رادکان در 80 کیلومتری مشهد و در مسیر چناران، در محل شهر قدیم رادکان قرار دارد. برج رادکان به ارتفاع 25 گویی به نظر می رسد که آرامگاه یکی از ایلخانیان باشد اما این برج تنها مکانی است که توانایی تعیین 4 فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد. تاریخ نوشته شده بر کتیبه ها سال 660 قمری را نشان می دهد که همزمان با اتمام ساخت بناهای واسطه به رصدخانه مراغه است. برج رادکان دارای گنبد مخروطی شکل است که ساختمان آن احتمالاً در سال 607 قمری به پایان رسیده است. تاریخ احداث برج رادکان را ماکس افن برشم آلمانی سال 600 و اندی و هرتسفلد سال 680 ذکر کرده اند. هرتسفلد برج رادکان را مقبره یکی از حکام مغول می داند که برخی وی را امیر ارغون مغول می دانند.

برج میل رادکان: اثر تاریخی و ماندگار از بزرگترین فیلسوف ایران

برج رادکان اثر ریاضی دان، ستاره شناس و دانشمند بزرگ ایرانی، خواجه نصیرالدین توسی است. این برج دارای ویژگی هایی است که باعث افتخار ایرانیان بوده و تاکنون علی رغم پژوهش های صورت گرفته تنها بخشی از هویت نجومی برج آشکار شده است. بدنه این برج بسیار ساده و دارای آجر چینی معمولی و دارای تزئینات آجرکاری و گچ بری است. به منظور استحکام بخشی بیشتر حد فاصل بندهای آجرها با فشار انگشت دست به داخل فشرده شده است که قابل توجه است.
میل رادکان چناران بر دشت میان توس و رادکان سایه افکنده و همتای دیگر آن نیز در کردکوی وجود دارد که به رادکان غربی مشهور است. همین موضوع باعث شده برخی نام رادکان را با راه و مسیر هم پیوند بدانند چنان که «راد» و «رد» در زبان پهلوی به معنای نظم و ترتیب و «رده» آمده و برج رادکان در مسیر راه و جاده درست همین کار را می کند که از نامش پیداست.
در گذشته سفر به خصوص در کویرهای بزرگ، کوهستان های مرتفع و جنگل های انبوه، بدون شاخص های راه کاری دشوار بوده است. به همین دلیل ایرانیان با تلفیق هنر و معماری، بناهایی زیبا و با شکوه بر سر گذرگاه های اصلی دوران قدیم می ساختند تا راهنمایی برای مسافران و کاروان ها باشند. این بناها امروزه به برج، میل یا مناره معروفند و اکثرا در بلندی یک تپه یا کوه در کنار جاده های قدیم نظاره گر مسافران و کاروان ها می باشند.
میل رادکان در فاصله 74 کیلومتری شمال مشهد و 26 کیلومتری شمال غربی چناران واقع شده است. برج رادکان به ارتفاع 25 متر، با بدنه استوانه ای و گنبد مخروطی شکل، اثری تاریخی مربوط به قرن هفتم هجری است. نمای خارجی بنا تا ارتفاع سه متری به صورت 12 ضلعی و پس از آن تا زیر گنبد دارای 36 ترک یا نیم استوانه بوده و داخل آن هشت ضلعی است.
تزئینات بنا را آجر کاری و کاشی کاری تشکیل داده و بر حاشیه گنبد و در قسمت بالایی ستون ها، کتیبه ای زیبا با خط کوفی وجود دارد. این برج دو ورودی رو به روی هم در قاعده 12 ضلعی و 12 دریچه زیر گنبد مخروطی دارد. اخیرا طی تحقیقاتی که در مورد این برج انجام شده مشخص شده که رادکان، کاربرد نجومی داشته است.
لازم به ذکر است که حتی انتخاب مکان درب ها و دریچه ها در برج اتفاقی نیست، درب ها درست در راستای طلوع یلدایی (آغاز زمستان) و غروب (آغاز تابستان) در پهنه برج ساخته شده است. برج زیبا و تاریخی رادکان، در تاریخ 15 دی 1310 به شماره 146 در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.