بند فریمان

سد یا بند فریمان، سدی تاریخی در شهرستان فریمان است. این سد بر روی رودخانه فریمان در یازده کیلومتری شهر فریمان و هفتاد کیلومتری جنوب شرقی مشهد ساخته شد. از زمان ساخت آن اطلاعات دقیقی در دست نیست اما احتمالا مربوط به دوره تیموری یا دوره ای قدیمی تر هست. این سد در دوره صفویه و نیز در چند دهه اخیر به شکل اساسی مورد تعمیر قرار گرفت. طول تاج سد حدود 100 متر، ارتفاع دیواره 20 متر و مصالح مورد استفاده سنگ و ملات ساروج است. آبگیری از سد به وسیله دو برج آبگیر که هر کدام مستقل کار می کند، انجام می گیرد.

بدین طریق آب از مجراهای تعبیه شده در عمق های مختلف بند به داخل چاه ها وارد و از کف چاه در جانب دیگر سد خارج می شود. برای باز کردن مجراهای فوق همانند بند اخلمد و برخلاف آنچه در مورد سدهای دیگر دیده شده، الوارهایی را در داخل چاه در ارتفاعات مساوی و در جهات مختلف نصب کرده اند. این الوارها به جای پلکان مارپیچی و برای پایین رفتن و باز و بسته کردن مجراها و همچنین از بین بردن و پایین بردن انرژی سقوط آزاد آب و ممانعت از تخریب بدنه چاه تعبیه شده است. ساختمان ساده برج آبگیر نشان می دهد که طول عمر سد بیش از دوره صفویه هست.

طول دریاچه پشت سد هم در حدود 2 کیلومتر و عرض متوسط آن حدود 500 متر است. قسمتی از حجم سد با گل و لای انباشته شد. به طور تقریبی گنجایش مخزن سد در حدود یک میلیون مترمکعب است. از آب این سد نیز مجموعا سه دهکده تقی آباد، قلعه نو و لوشاب و کارخانه قند فریمان و شهر فریمان استفاده می کنند. بند فریمان در تاریخ 25 اسفند 1379 با شماره 3522 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.