معرفی شماری از معروف ترین جاهای دیدنی شیراز

1.حافظیه شیراز (آرامگاه حافظ شیرازی)

حافظیه محل خاکسپاری حافظ در شیراز است. این بنا به فرمان رضا شاه به علی اصغر حکمت، وزیر آموزش و پرورش وقت و بر پایه طرحی از آندره گدار طراحی و بازسازی شد. مجری آن هم علی ریاضی، رئیس اداره آموزش و پرورش فارس و سرپرستش علی سامی بود. مقبره حافظ و پیرامونش پیشتر با نام «تکیه حافظ» شناخته میشد. حافظیه در جنوب دروازه قرآن، در حاشیه شمالی شیراز و در ابتدای خیابان گلستان واقع شده است.

یکی از ویژگی های معماری این مجموعه، غلبه فضا بر جسم ساختمان است به گونه ای که با سفارش ساخت 24 ستون دیگر از سوی گدار تقریبا بخش عمده عملیات اجرایی ساختمان انجام شد. از این 24 ستون جدید، 8 ستون برای زیر گنبد و 16 ستون برای ایوان جدا کننده در نظر گرفته شد. سقف گنبد شبیه کلاه درویشان طراحی شد که وارستگی شان از سوی حافظ ستوده شده است. گزینش مس به جای فلزات گرانبها برای پوشش سقف نشان از برگرفتن دل از وابستگی ها و دلبستگی های دنیایی و مادی است که به مرور زنگار می گیرد. نمای داخلی گنبد طرحی از گنبد مینا شد.

هشت ستون هم نگاه دارنده گنبد هستند که نشان از سده روزگار حافظ دارد. عدد بیست ستون در معماری ایوان نیز احتمالا اشاره به سده احیای حافظیه داشته باشد. بکارگیری چهار ستون کریمخانی و سنگ قبر قدیمی و عناصر معماری زندیه در طرح جدید هم نشان دهنده دلبستگی و توجه گدار به معماری و روزگار حکومت زندیه است.

2.آرامگاه سعدی (سعدیه)

آرامگاه سعدی معروف به سعدیه مکان خاکسپاری سعدی، شاعر پارسی گوی است. این آرامگاه در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا قرار دارد. در اطراف مقبره هم قبور زیادی از بزرگان دین وجود دارند که بنا به وصیت خود در آنجا مدفون شده اند. این مکان در ابتدا خانقاه سعدی بوده و وی اواخر عمرش را در آنجا می گذراند و سپس در همان جا خاکسپاری شده است. برای اولین بار در قرن هفتم توسط شمس الدین محمد صاحب دیوانی، وزیر معروف اباقاخان مقبره ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد.

محسن فروغی، معمار مدرنیست ایرانی طرح آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی ایران در سال 1330 طراحی نمود. ساختمان به سبک ایرانی است با 8 ستون از سنگ های قهوه ای رنگ که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزین است. بنای آرامگاه از بیرون به شکل مکعبی دیده می شود اما در داخل هشت ضلعی است با دیوارهایی از جنس مرمر و گنبدی لاجوردی. زیربنای اصلی آرامگاه حدود 257 متر مربع هست. ساختمان اصلی آرامگاه شامل دو ایوان عمود برهم است که قبر شیخ در زاویه این دو ایوان قرار گرفت.

3.حرم حضرت شاهچراغ (ع)

حرم احمد بن موسی مشهور به شاهچراغ مجموعه آرامگاهی در مرکز شیراز است که بنابر اعتقاد شیعیان، احمد بن موسی، پسر ارشد موسی کاظم و همچنین محمد بن موسی از برادران علی بن موسی الرضا در آن به خاک سپرده شده اند. این حرم پس از حرم علی بن موسی و فاطمه معصومه، سومین حرم پر اهمیت برای شیعه در ایران به شمار می آید. این بنا در دوره اتابکان فارس و در سده ششم هجری قمری ساخته شده و گنبد و بارگاه آن دارای کاشی کاری های زیبایی است. در سالهای 40–1339 خورشیدی و در پی مرمت و نوسازی ساختمان گنبد هم طراحی کاشی کاری آن توسط استاد عیسی بهادری صورت گرفته و به اجرا درآمد.

درون حرم را با به کار بردن آینه های ریز رنگین به سبکی هنرمندانه آینه کاری کرده و انواع خط های زیبای فارسی و عربی تزئین کننده نمای اطراف آینه ها و کاشی ها است. بنای حرم مشتمل بر ایوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت ایوان است که در چهار جانب حرم چهار شاه نشین قرار گرفته و مسجدی نیز در پشت حرم (سمت غرب) ساخته شد. ضریح آن در شاه نشین زیر گنبد قرار دارد و از نقره ساخته شده است. حیاط شاهچراغ دارای دو در اصلی ورودی است که در سمت جنوب و شمال حرم از زیر دو سردر بزرگ کاشی کاری شده گذشته و وارد حیاط وسیع حرم می شویم. در میان حیاط حوض بزرگ فواره داری ساخته شده و در اطراف حوض درختکاری گشت.

غیر از دو در اصلی، دو در فرعی دیگر نیز وجود دارد که یکی به بازار حاجی و دیگر به مسجد جامع عتیق می رود درگاه مانندی نیز از ضلع شمال حیاط وارد بازار شاهچراغ می شود. در دور تا دور حیاط اتاق هایی دو طبقه ساخته شده که در پیشانی و جرزهای جلو آنها کاشی کاری شده است. ستون های آهنی ایوان حرم به وسیله چوب های نفیس پوشش داده شده و در سقف مسطح آن نیز چوب منبت کاری شده بکار رفته است. امکانات وسیعی مثل پاسگاه انتظامی، دفتر پست و مخابرات، کتابخانه و موزه در این حیاط وسیع برای رفاه مردم ایجاد شده اند.

4.باغ ارم شیراز

باغ ارم یک باغ ایرانی تاریخی در شهر شیراز است و شامل چند بنای تاریخی و باغ گیاه شناسی می شود. تاریخ ساخت و بنیان گذار اولیه باغ ارم شیراز به درستی مشخص نیست ولی توصیف هایی از آن در سفرنامه های متعلق به سده دهم و یازدهم هجری آمده است. این باغ در روزگار سلجوقیان و آل اینجو پابرجا بود. برخی تاریخ ساخت این باغ را دوره سلجوقی می دانند، زیرا در آن روزگار اتابک قراچه، حکمران فارس اقدام به ساخت باغ تخت و چند باغ دیگر در شیراز کرد و ممکن است این باغ نیز به درخواست وی ساخته شده باشد.

این باغ تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از اقصا نقاط جهان در این باغ کاشته شده است به شکلی که باغ در قالب یک نمایشگاه از انواع گل ها و گیاهان درآمد. باغ گیاه شناسی آن در اختیار دانشکده کشاورزی و ساختمان باغ در اختیار دانشکده حقوق قرار دارد. در تاریخ 6 تیر 1390 و در سی و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو هم باغ ارم شیراز به همراه هشت باغ دیگر ایرانی در فهرست میراث جهانی ثبت گردید.

عمارت وسط هسته مرکزی این باغ محسوب می شود. این ساختمان در زمان قاجار و با تقلید از سبک معماری زندیه ساخته شده است. این عمارت از نظر معماری، نقاشی، کاشی کاری و گچ بری از شاهکارهای معماری زمان قاجار هست. این عمارت از سه طبقه با تزئینات فراوان تشکیل شد. اتاق های طبقه زیرین که تقریباً زیرزمین هستند، محلی است برای استراحت در روزهای گرم تابستان.

تزئینات این اتاق ها کاشی کاری های رنگین بوده و دو طبقه بالایی هم دارای ستون هایی است که از تخت جمشید الهام گرفته شده اند. در پیشانی بنا دو نیم دایره در دو طرف و یک تابلوی بزرگ در وسط قرار گرفته که از 3 هلال روی هم تشکیل شده است. این تابلو تصاویری از شاهنامه فردوسی و نبرد شاهان قاجار را نشان می دهد. این بنا بیش از هفتاد سال به خوانین قشقایی تعلق داشته و در دوران پهلوی مصادره شده است.

5.دروازه قرآن شیراز

دروازه قرآن یکی از دروازه های به جای مانده از دوره های قدیم در شیراز است که امروزه به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر به حساب می آید. این دیدنی در شمال شیراز قرار دارد و جز دروازه ورودی شمال شهر حساب می شود. در قدیم، شیراز دارای 6 دروازه بود. هم اکنون در شیراز دروازه ای به جز دروازه قرآن وجود ندارد اما مردم شیراز هنوز به محل دروازه های قدیمی اشاره می کنند که عبارتند از دروازه قرآن، دروازه اصفهان، دروازه سعدی، دروازه قصابخانه، دروازه کازرون، دروازه شاه داعی الی الله. در مدخل تنگ الله اکبر با دروازه ای روبرو هستیم که به دروازه قرآن معروف شده است. این دروازه به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شد. وجه تسمیه آن بخاطر قرآنی است که به دستور امیر در آن گذاشته شده بود تا مسافرین به سلامت از زیر آن عبور کنند.

این طاق به مرور زمان به خرابی رفت تا اینکه در زمان کریم خان زند از نو ساخته و قرآن معروف به «هفده من» در اتاقک بالای آن گذاشته شد. قران مذکور در حال حاضر در موزه پارس شیراز نگهداری می شود. این دروازه با نابخردی شهرداری شیراز در سال 1315 شمسی با دینامیت ویران شد. بار دیگر این دروازه با بلندنظری یکی از بازرگانان معروف شیراز بنام حسین ایگار در سال 1328 شمسی تجدید بنا گردید. در اتاقک های کناری این بنا ایگار و همسرش دفن گردیده اند.

6.باغ جهان نما

باغ جهان نما در شمال شیراز واقع شده است. این باغ همچون سه باغ مشهور دیگر یعنی باغ ارم، باغ دلگشا و باغ تخت در دوره آل مظفر و آل اینجو (قرن هشتم هجری قمری) یعنی قبل از یورش تیمور گورکانی به شیراز در نهایت آبادانی بوده است. باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز همچون سایر باغ های نامدار آن دوره مورد توجه وی واقع شد بطوریکه همانند آن را در اطراف سمرقند که موطن او بود، احداث کرد و آن را جهان نما نامید. این باغ در دوره صفویه نیز آباد و قابل اهمیت بوده است. باغ جهان نما کهن ترین باغ شیراز بوده که از آب رودخانه پرآوزاه رکنی مشروب میشده و در منطقه ویژه ای از شیراز (خیابان حافظ) و در میان آرامگاه حافظ، هفت تنان، دروازه قرآن، خواجوی کرمانی، بابا کوهی، باغ ملی، گهواره دید، کتابخانه ملی اسناد و...جای دارد.

کریم خان زند در سال 1185 هجری قمری دور این باغ را که در زمین های مقابل جعفرآباد و مصلی قرار داشته، حصار کشید و عمارت کوشک را در وسط آن ساخت و در اطراف عمارت هم خیابان کشی های زیبا و درختکاری مفصلی را بعمل آورد. در ضلع جنوبی بقایای آبنمایی بچشم میخورد که فواره آن هنوز پابرجاست. این آبنما از جلوی ضلع جنوبی آغاز شده و به حوضی در جلوی بنایی که در دوره قاجار و در انتهای ضلع جنوبی احداث گردیده، منتهی می شود که اخیرا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. باغ جهان نما در سال 1383 توسط شهرداری شیراز و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان فارس احیا گشت و مورد بهره برداری قرار گرفت.

7.باغ نارنجستان قوام شیراز

خانه قوام یا باغ نارنجستان قوام در دوره قاجار محل اقامت حاکم شیراز بود. این عمارت توسط چند نسل از خاندان قوام پی ریزی، احداث و تکمیل شد. لقب نارنجستان هم از درختان نارنج حیاط این عمارت می آید. امروزه این مکان با عنوان موزه نارنجستان در اختیار دانشگاه شیراز قرار دارد. این باغ در محله بالاکفت و در قسمت شرقی انتهای خیابان لطفعلی خان زند واقع است.

باغ قوام در سه ضلع شمالی، شرقی و جنوبی دارای ساختمان است. عمارت اصلی باغ که در سمت شمالی واقع شده، دو طبقه بوده و در زیر آن هم یک طبقه زیرزمینی است. طرح بنای اصلی و ایوان دو ستونی عمارت از شیوه معماری رایج در دوره زندیه اقتباس شده و با شکوه ترین قسمت این ساختمان هم ایوان بزرگ آن با دو ستون سنگی یکپارچه و سقف مسطح تزئین شده است. در دو طرف ایوان بزرگ دو راه زینه برای ورود به آنجا و سایر قسمتها ساخته شده که از کف محوطه نزدیک دو متر بلندی دارد. این پله ها به دو بهار خواب متصل بوده و در هر طرف یک سالن بزرگ و یک اتاق بزرگ واقع شده و در انتها نیز پله هایی برای رفتن به طبقه بالا ایجاد شده است.

بین عمارت ضلع جنوبی که دفترکار حاکم وقت بوده و عمارت اصلی که در سمت شمال قرار دارد، باغ وسیعی است که در دوره قاجار با نرده آهنی محصور شد. نرده آهنی دورادور باغچه ها به همان وضع قدیم خود باقی مانده است. قسمت شمالی این باغ یعنی محوطه جلوی ساختمان اصلی و ایوان بزرگ قدری بالاتر از سطح باغ است. در این محوطه حوض بزرگی ساخته شد بطوریکه از روبرو نمای عمارت و ایوان در آن منعکس می شود. لبه ها و پاشویه این حوض را قطعات بزرگ سنگ سرخ فام تشکیل می دهد و در دو طرف آن چند باغچه وجود دارد. خیابان اصلی باغ از جلوی حوض تا نمای عمارت ضلع جنوبی ادامه می یابد.

در وسط این خیابان آب نمایی سرتاسری با اشکال هندسی ساخته شده و اطراف آب نما هم گلکاری است. این باغ همچنان که از نام آن پیداست، دارای درختان نارنج فراوان است بطوریکه در فصل شکوفه دادن عطر دل انگیز بهار نارنج فضای باغ را پر می کند دو ردیف درختان نخل تنومند و کهنسال نیز در دو طرف خیابان اصلی باغ وجود دارد. سایر انواع درختان را هم میتوان در این باغ مشاهده نمود. گلهای گوناگون و رنگارنگ نیز در باغ زیبای نارنجستان قوام بچشم میخورد.

8.آرامگاه بابا کوهی شیراز

آرامگاه بابا کوهی یکی از دیدنی هایی بوده که در دامنه کوهی از رشته کوههای شمالی شیراز جای گرفته است. این اثر به دوره آل بویه متعلق بوده و کوهی هم که آرامگاه در آن دیده می شود، به کوه بابا کوهی مشهور شده است. در این کوه دو غار دیده شده که در قدیم، یکی از آنها محل زندگی یکی از عارفان بوده و درون دیگری هم اکنون آرامگاه ابو عبدالله محمد بن عبدالله معروف به ابن باکویه جای دارد. شیخ ابو عبدالله بن عبیدالله شیرازی در سال 337 هجری قمری به دنیا آمد و در سال 442 هجری قمری هم از دنیا رفت. این عالم در جوانی به کسب دانش پرداخت و از محضر بسیاری از علمای زمان خود بهره برد. وی بسیار سفر کرد و سرانجام به شیراز بازگشت. او در بخشی از کوه بابا کوهی به نیایش پرداخت و تنهایی را برگزید. در نهایت هم همان جا به خاک سپرده شد.

دستیابی به آرامگاه بابا کوهی شیراز 45 دقیقه زمان می برد و چون در ارتفاع قرار گرفته، رسیدن به آن به افرادی که مشکلات تنفسی، قلبی یا زانو دارند، توصیه نمی شود. سنگ قبر بابا کوهی را فرهاد میرزا معتمد الدوله، والی فارس در جای خود قرار داد. کتیبه ای هم در زیر این سنگ قبر دیده شده که روی آن عباراتی وجود دارند و تاریخ 1001 هجری قمری هم ذکر شده است. آرامگاه بابا کوهی در سال 1391 مرمت شد و قرار بود به امامزاده تبدیل شود، اما چون با شماره 3285 ثبت ملی شده بود، سازمان میراث فرهنگی اجازه نداد. در نهایت هم در سال 1392 مرمت مجموعه به پایان رسید. این بنا امروزه به یکی از جاذبه های گردشگری شیراز بدل گشته و بسیار محبوب هست.

9.باغ عفیف آباد شیراز

باغ عفیف آباد یا گلشن از آثار تاریخی شهر شیراز است. این باغ در محله عفیف آباد و در بلوار ستارخان شیراز جای گرفته و یکی از بزرگترین موزه های ارتش خاورمیانه هم در آن هست. این مجموعه شامل یک کاخ سلطنتی، موزه سلاح های قدیمی و یک باغ ایرانی است که همگی برای بازدید همگانی فراهم هستند. باغ عفیف آباد با وسعتی حدود 127000 متر مربع از زیباترین باغ های تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از املاک شخصی خان ذوالقدر (حاکم فارس) و باغ های مهم و گردشگاه پادشاهان بود. در زمان قاجار میرزا علی خان قوام الملک این باغ را خریداری و اقدام به نوسازی باغ و درختان کرد و عمارتی زیبا و آراسته را در آن بنا نمود.

قوام دوم قناتی در نزدیکی باغ را برای آبیاری آن خریداری کرد. در اواخر دوران قاجار این باغ به دست عفیفه خانم، خواهرزاده بانی باغ می رسد. وی در این باغ دگرگونی و بهسازی گسترده ای را پدیدآورد و به همین جهت پس از آن این باغ به نام عفیف آباد معروف می شود. اما وارثین باغ در زمان پهلوی آن را به فرح پهلوی، همسر محمدرضا شاه هدیه می دهند. در سال 1340 هم ارتش در مزایده این باغ را خریداری می کند. تا اینکه پس از انقلاب اسلامی و به کوشش ارتش جمهوری اسلامی و هم زمان با روز ارتش در تاریخ 29 فروردین 1370 باغ عفیف آباد به موزه نظامی شماره 2 کشور مبدل می شود.

سردر باغ دارای چهار ستون گچی ساده است و سرستون های آنها با الگو گرفتن از سرستون های تخت جمشید طراحی شد. در پیشانی سردر نگاره دو شیر دیده می شود به گونه ای که گویی در را در میان پنجه های خود گرفته اند. پس از گذر از در، دالانی آن را به فضای اصلی باغ پیوند می دهد. ساختمان کاخ دارای دو طبقه بوده که در آن نزدیک به 30 اتاق تالار وجود دارد. در شمال و جنوب تالار دو بخاری از سنگ مرمر تراشیده شد. طبقه پایین موزه نظامی شده و در آن آب نمای زیبایی ساخته شده و سوی خاوری آن با پنجره های رنگین ساخته شده است. این طبقه با سه پلکان به طبقه دوم راه می یابد. طبقه دوم راهروی بلندی دارد که در دو سوی آن اتاق های تو در تو جای گرفته اند.

در مرکز این طبقه تالاری بزرگ و باشکوه وجود دارد. سقف تالار چوبی است و به نقش های گل و بوته، شکارگاه و بزم و شادی آراسته شد. دورادور دیوارها گچ بری و مقرنس کاری شده و درها و پنجره ها از شیشه ساخته شده اند. در این طبقه «موزه عبرت» قرار دارد که دربردارنده اتاق های همایش، رخت کن، نشیمن، مطالعه، پذیرایی و قمارخانه است. در اصلی ساختمان در سمت شمال بوده که از مسیر پلکان سنگی به تالار سرپوشیده می رسد. نمای شرقی عمارت دربرگیرنده ایوانی بزرگ و زیباست که در تمام طول بنا کشیده شد. نمای غربی آن بسیار ساده است. ایوان جنوبی نیز از دید آذین بندی ها همانند ایوان شمالی هست.

10.بازار وکیل شیراز

بازار وکیل یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است که از بازار قیصریه لار الگوبرداری شده است. این بازار که به فرمان کریم خان زند ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز قرار دارد. بنای بازار وکیل از سال 1137 خورشیدی آغاز شد و تا سال 1156 توسعه و تکمیل آن به طول انجامید. از بازار جهرم هم به عنوان خواهر دوقلوی این بازار یاد می شود.

معماری این بنا برگرفته از بازار قیصریه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان است اما پهنای بازار وکیل بیش از سایر بازارهاست. همچنین 74 دهانه طاق ضربی بازار با بلندای بیش از 11 متر بلندتر از طاق سایر بازارهاست که البته هم اینک به علت خاکریزی کف بازار ارتفاع طاق ها به ده متر تقلیل یافته است. این بازار از نظر معماری دارای سه فضای جداگانه است؛ گذرگاه (برای گذر مشتریان)، حریم مغازه (به بلندای نزدیک به 2 پله بالاتر از سطح زمین)، فضای مغازه (جایگاه فروش). بازار دارای پنج در بزرگ بوده که در چهار سوی آن جای گرفته است. همچنین شامل دو راهروی شمالی جنوبی و شرقی غربی بوده که چون صلیبی یکدیگر را قطع کرده اند.

در تقاطع این دو رشته چهار سوق قرار گرفته که بر روی یک هشتی جای دارد. این چهار سوق دارای طاق بزرگ ضربی محکمی است و در پای طاق نیز چند ترنج آجر کاری شد. در هشتی نیز مغازه هایی چهارگوش در دو طبقه وجود دارد. سامانه تهویه هوا به علت بلندای زیاد سقف طاق و تویزه ای بازار کامل بوده است. این امر به وسیله بادگیرهایی ساده انجام می گرفت. همچنین، دریچه ها و روزنه هایی به نام جامخانه یا هورنور در زیر سقف جاسازی شده بوده که هوا و نور کافی را به بازار می رسانند اما هم اینک پس از بازسازی این روزنه ها بسته شده اند. هم اینک در بالای مغازه ها مشبک هایی جهت تهویه هوا و روشنایی وجود دارند.

11.حمام وکیل شیراز (موزه مردم شناسی شیراز)

حمام وکیل یا گرمابه وکیل در دوره زندیه به دست کریم خان زند ساخته شد. این حمام در خیابان لطفعلی خان زند و در کانون شهر شیراز جای دارد. از بخش های دیدنی این حمام، بخشی به نام شاه نشین است که ویژه شاه بود. موزه مردم شناسی شیراز هم در این بنا قرار دارد. حمام وکیل شیراز از مساحتی برابر با 11 هزار متر مربع، 8 هزار و 660 متر زیر بنا، 120 متر طول و 80 متر عرض برخوردار بوده و توسط معماران توانا و بنام دوران زندیه ساخته شده است. ورودی حمام کوچک است و با شیبی ملایم به هشتی ورودی که پایین تر از سطح زمین قرار دارد، می رسد. ورودی به رختکن زاویه دار ساخته شده و همه این ملاحظات برای این بوده که از ورود سرما به داخل و از خروج گرما به خارج از حمام جلوگیری شود.

سربینه حمام یک هشت ضلعی منتظم است که هشت ستون یکپارچه سنگی در وسط سقفی گنبدی قرار گرفته اند. گرمخانه با سنگ فرش پوشیده شده و در زیر این سنگ فرش دالان های کم عرض و باریکی ساخته شده که هوای گرم و بخار آب در آن جریان می یافت تا کف حمام زودتر گرم شود. در جنوب گرمخانه خزینه قرار دارد که دو دیگ بزرگ برای گرم کردن آب داشت. در دو طرف محوطه گرمخانه دو شاه نشین و در دو طرف خزینه دو حاکم نشین ساخته شده است. در وسط هر حاکم نشین نیز حوضی از سنگ مرمر دیده می شود. در زیر گنبد نقوش آهک بری زیبایی وجود داشته که داستانهای آنها از مذهب، سنت، علایق و رویاهای مردم این دیار سرچشمه می گیرد.

12.مسجد وکیل شیراز

مسجد وکیل یا مسجد سلطانی مسجدی تاریخی مربوط به دوره زندیان در شیراز است که به دستور کریم خان زند ساخته شد. این مسجد در غرب بازار وکیل و در انتهای راسته شمشیرگرها واقع شده است. طرح این مسجد دو ایوانی بوده و دارای دو شبستان جنوبی و شرقی است. شبستان جنوبی با ستون های سنگی یکپارچه و مارپیچ یکی از بخشهای دیدنی این جاذبه بوده و دارای 48 ستون سنگی یکپارچه هست. مساحت این شبستان در حدود 5 هزار متر مربع است و منبر چهارده پله ای یکپارچه از سنگ مرمر از زیبایی های قسمت شبستان هست. در سمت شمال مسجد هم طاق بلند و مهمی ساخته شده که به طاق مروارید معروف است و در دور این طاق با قلم درشت و خط ثلث عالی یکی از سوره های قرآن به صورت هلالی نوشته شد.

این مسجد بر طبق بافت معماری سنتی این مرز و بوم در یک مجموعه اجتماعی قرار گرفته و هماهنگی زیبایی را در پیوند دین و دنیا بوجود آورده است. کاشی کاری صحن و ایوان های شمالی و جنوبی نیز بسیار زیبا و از انواع هفت رنگ و معرق هست.

13.ارگ کریم خان شیراز

ارگ کریم خان ارگی است که در مرکز شیراز قرار دارد. این ارگ در زمان سلطنت سلسله زندیه ساخته شده و پس از اینکه کریم خان زند شیراز را به عنوان پایتخت و این مکان را به عنوان محل زندگی خود انتخاب کرد، به ارگ کریم خان معروف شد. در زمان سلطنت سلسله قاجار، از ارگ به عنوان دارالحکومه امرای فارس و از 1310 خورشیدی از آن به عنوان زندان شهربانی استفاده میشد. در سال 1350 هم این ارگ به اداره فرهنگ و هنر وقت واگذار گشت. این ارگ زیر نظر وزارت میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اداره می شود و مرمت نیز شده است. این ارگ به عنوان موزه نیز مورد استفاده قرار گرفت.

بنای ارگ ترکیبی از دو معماری مسکونی و نظامی است. بخش درونی ارگ با ایوان ها و اتاق های نقاشی شده، آبنماها و باغچه ها از ظرافت خاصی برخوردار هست. سه ضلع شمال، جنوب و غرب هم هر یک دارای یک ایوان و شش اتاق مسکونی در دو طرف آن است. ضلع شرقی شامل حمام خصوصی و برخی امکانات خدماتی هست. برج و باروی چهارگانه به انضمام خندقی که سابقا دور آن حفر شده بود نیز نقش دفاعی بنا را بر عهده داشته اند. ضخامت دیوارها در پایه 3 متر و در بالا 12 متر است. ارتفاع برج ها نیز 14 متر بوده و از آجر ساخته شده اند.

ظاهر بنا حتی در محوطه داخلی تزئین زیادی ندارد و تنها به نمای داخلی اتاق ها محدود می شود. مصالح عمده بکار رفته در بنا آجر و سنگ بوده که تنها سنگ مرمر بکار رفته و از تبریز آورده شده بود. ساختمان ارگ دارای دیوارهای بسیار ضخیم و نفوذ ناپذیریست. بیشترین ضخامت دیوارها در دیوارهای بیرونی ارگ وجود دارد. در این دیوارها در قسمت بالا ناودان هایی سنگی جهت باران درست شده و نیز مزغل هایی جهت تیراندازی تعبیه شده است.

برج ها در چهار گوشه ارگ ساخته شده و هر یک 6 متر شالوده دارد. این برج ها دارای سه طبقه مجزا هستند و توسط راه پله هایی به صورت دورانی قابل رفت و آمد هست. در این طبقات دو اتاق وجود دارد یک اتاق جهت استراحت نگهبانان و یک اتاق جهت نگهداری اسلحه. این برج ها توسط دری به پشت راه دارد. ورودی ارگ در نمای بیرونی با یک تابلوی بزک کاشیکاری صحنه نبرد رستم با دیو سفید مزین شده که مربوط به دوره قاجار است. نمای کاشی کاری محوطه داخلی در ضلع شرقی بالای در ورودی کاملاً از میان رفت.

14.مسجد نصیرالملک شیراز

مسجد نصیرالملک که به مسجد صورتی معروف بود، از قدیمی ترین مساجد شهر شیراز است و در محله گود عربان قرار دارد. این بنا به دستور میرزا حسن علی خان ملقب به نصیرالملک که از اعیان و اشراف شیراز بود، ساخته شد. معماری آن را محمد حسن معمار بر عهده داشت و ساخت آن حدود 12 سال به طول انجامید. مرمت، حفظ و نگهداری از مسجد نصیرالملک با رعایت استانداردهای بین المللی مرمت آثار تاریخی از سالها پیش توسط موقوفه نصیرالملک به تولیت محمود قوام آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

در و پنجره های رنگارنگ شبستان مسجد توسط دو استاد بزرگ شیرازی به نامهای محمد جعفر و محمد رحیم ساخته شده و در سال 1348 خورشیدی توسط میرزا آیت بازسازی گردید. شما با صحنه ای باورنکردنی بین ساعت 7 تا 10 صبح روبرو خواهید شد؛ زمانیکه نور خورشید از طریق پنجره های رنگارنگ شیشه ای در داخل پخش می شود و شما می بینید که همیشه اتاق نماز مملو از عکاسان و توریست هایی بوده که برای دیدن و عکاسی کردن از چنین صحنه ای از صبح زود انتظار می کشند. مسجد نصیرالملک یا همان مسجد صورتی از دیدگاه کاشی کاری از ارزنده ترین مساجد ایران و از دیدگاه ساختمان سازی به ویژه مقرنس بی همتاست.

مسجد یک سردر ورودی دارد و دو ورودی دیگر آن به کوچه جنوبی و مسجد و به امامزاده جنب آن متصل می شود. ورودی اصلی مسجد از کاشی هفت رنگ با تزئینات فراوانی از گل سرخ گل زنبق شیراز شکل گرفت. حیاط مسجد صورتی به شکل چهار گوش است که میان آن یک حوض در مقابل ایوان مسجد احداث شد و دور تا دور مسجد با کاشی هفت رنگ تزئین گشته است. در کنار اتاق نماز با آن شیشه های رنگارنگ، اتاق های متعدد دیگری هم وجود دارند، بنابراین مطمئن شوید که به طور کامل از تمام قسمتها دیدن کرده باشید. در یک گوشه موزه زیبا و گالری هنری بسیار کوچکی قرار گرفته که بسیار دیدنی هست.

15.مسجد جامع عتیق شیراز

مسجد جامع عتیق کهن ترین مسجد شیراز بوده و مسجد جمعه یا آدینه نیز نامیده می شود. بنای اولیه این مسجد در سال 281 هجری قمری و در زمان عمرو لیث صفاری ساخته شد. بعدها شاه اسحق اینجو در سال 752 هجری قمری ساختمانی را در میان مسجد بنا کرد که آن را خدایخانه یا دارالمصحف می نامند. کتیبه سنگی آن از نمونه های ارزنده هنر خطاطی به شمار می رود. این مسجد اولین هسته مذهبی در شهر شیراز بوده که جدا از عملکرد مذهبی، نقش اجتماعی سیاسی نیز داشته است.

در سمت جنوب این مسجد دیواری قرار گرفته که به دیوار ندبه مشهور است. برای تمایز این دیوار با سایر دیوارها علامت تک پیک یا سرو به صورت کاشی کاری آبی رنگی مشخص شد. وسط حیاط مسجد هم دارالمصحف یا خدای خانه یا کعبه ثانی یا بیت المقدس یا دروازه زمان قرار دارد. عمارت خدایخانه و ایوان های آن دارای 12 متر طول و 10 متر عرض است و مساحت اتاقی که در وسط آن قرار گرفته ، به ابعاد 8 متر طول و 6 متر عرض است و از سنگ و گچ ساخته شد.

در ضلع شرقی و غربی این اتاق دو سنگ مشبک قرار دارد و در دو ضلع جنوبی و شمالی آن هر کدام یک در ورودی است که بر روی در ضلع شمالی خاتم کاری صورت گرفت. در چهار گوشه خدایخانه چهار ستون مدور مغازه مانند وجود دارد که نمای بیرونی آن از سنگ های مکعب شکل آجر مانند است و لا به لای آن سنگهای رنگین بکار رفته و با گچ نصب شده است. روی سنگهای ازاره پایین نیز نقش و نگارهایی دیده می شود.

در زمانهای بسیار قدیم که سفر حج توسط کاروان انجام میشد و حجاج حدود 2 ماه در راه بودند، امکان ارسال روحانی همواره موجود نبود و به دلیل پیچیدگی مراحل حج از مسجد عتیق به عنوان مسجد الحرام و خدایخانه به عنوان کعبه استفاده میشد تا آموزش کامل و عملی به حجاج داده شود. در این عمارت یک جلد قرآن 30 پاره جزء به جزء مربوط به دوره شاه اسماعیل صفوی که در گوشه تمام صفحات آن نوشته مسجد جامع عتیق و چند قرآن تک جزئی وجود داشته است. اکنون تمام این قرآن ها در موزه پارس شیراز نگهداری می شوند.

در مغرب سردر جنوبی هم شبستان بزرگ و جدیدی ساخته شده است. این شبستان دارای یک منبر دوازده پله ای از جنس آهن و سنگ مرمر هست. محراب زیبای آن نیز در سمت راست منبر قرار دارد. روی دیوارها و محراب آن 13 آیه و احادیث نبوی بر روی کاشی با خط ثلث و نسخ نوشته شده است.

16.دریاچه مهارلو

دریاچه مهارلو که به نام دریاچه نمک نیز شناخته می شود، از دریاچه های استان فارس است. این دریاچه در 20 کیلومتری جنوب شرق شیراز و میان این شهر و سروستان قرار گرفته و مساحت آن 600 کیلومتر مربع است. بیشترین طول این دریاچه 28 کیلومتر و بیشترین عرض آن 15 کیلومتر بوده و ژرفای آن در عمیق ترین بخش به 3 متر می رسد. سه رودخانه فصلی خشک شیراز، سلطان آباد و سروستان دریاچه مهارلو را تغذیه می کنند. مهمترین گونه پرنده این دریاچه فلامینگو است. آنقوت، تنجه، کاکایی و گیلانشاه، سلیم، آبچلیک، حواصیل، اردک سبز و مرغابی هم دیگر پرندگان ساکن دریاچه مهارلو هستند.

آب این دریاچه بسیار شور و از نوع کلرید سدیم، منیزیم و سولفات سدیم است و در فصل های خشک سال یکی از کانسارهای بزرگ نمک ایران به شمار می رود. به دلیل شوری بالا هیچ گونه ماهی در این دریاچه زندگی نمی کند. در گوشه و کنار محیط آن نیز میتوان گونه های مختلف دوزیستان، خزندگان و پستانداران را یافت.

این دریاچه در فصل های پر آب به رنگ آبی است. از شروع بهار با گرمتر شدن آب و افزایش تابش نور رشد جلبک ها زیاد می شود و مواد مغذی وارد شده از فاضلاب شهری و کشاورزی به رشد و تکثیر هر چه بیشتر آنها و باکتری های شورپسند (هالوفیل) کمک می کند. با افزایش دما و تبخیر در تابستان شوری دریاچه نیز افزایش می یابد. زندگی و رشد جلبک دونالیلا سالینا و باکتری های شورپسند در این شرایط تغییر کرده و آنها برای محافظت از خود در برابر تابش بسیار زیاد ماده ای سرخ رنگ به نام آستاکسانتین (نوعی بتاکاروتن) را تولید می کنند که موجب دگرگون شدن رنگ آب دریاچه به صورتی می شود.

17.باغ دلگشا

باغ دلگشا باغی مربوط به دوره ساسانیان، صفویه و قاجار است که در شیراز جای گرفت. باغ دلگشا یکی از باغ های تاریخی شیراز بوده و در ناحیه آرامگاه سعدی قرار دارد. پیشینه آبادانی و دیرینگی این باغ به دوران پیش از اسلام و زمان فرمانروایی ساسانیان می رسد. باغ دلگشا در دوره تیمور گورکانی در اوج آبادانی بود تا جایی که گفته شده تیمور پس از دیدن آن، در سمرقند باغی را به همین نام بنا کرد. این باغ در دوره صفویه نیز بسیار نامور بود به گونه ای که در نوشته ها و نقاشی های به جا مانده از جهانگردان اروپایی در آن دوران از این باغ هم فراوان یاد شده است. در فاصله دوره نادر شاه تا دودمان زندیه این باغ آسیب های فراوانی را به خود دید و در زمان کریم خان زند باز آباد شد.

عمارت باغ به شیوه معماری کاخ های ساسانی بیشاپور ساخته شده و از یک تالار با چهار شاه نشین شکل گرفته است. این عمارت دارای سه طبقه و یک ایوان با دو ستون هست. ساخت این عمارت در دوره زندیه انجام گرفته است. این عمارت دارای آینه کاری هایی به همراه نقاشی های رنگ روغن با سقف هایی از چوب و گچبری هایی آراسته به نقش گل و بته هست. این عمارت دو در ورودی در دو سوی ساختمان و ایوانی در طبقه میانی و رو به استخر روبروی ساختمان دارد؛ ایوان و بارگاهی که نشانگر روزگار شکوه باغ است. در پیرامون ایوان نیز بر روی گچ شعرهایی از شوریده به خط نستعلیق نگاشته شده و نخستین کلاه فرنگی در ایران نیز در این باغ به ثبت رسیده است. روبروی ساختمان نیز حوض سنگی بزرگی جای گرفت.

مساحت این باغ 5/7 هکتار بوده و سراسر آن را درختان نارنج و اندکی پرتقال فرا گرفته است. این درختان از میانه های فروردین تا میانه های اردیبهشت به بار می نشینند و شکوفه های سفید و زیبای آنها بوی خوشی را در هوا می پراکند. آبی که از چشمه قنات آرامگاه سعدی جاری است، از این باغ می گذرد. این باغ هم اکنون در مالکیت شهرداری شیراز هست.

18.آرامگاه خواجوی کرمانی

رامگاه خواجوی کرمانی در شمال شیراز، در دامنه کوه صبوی، در ابتدای جاده شیراز - اصفهان و در تنگ الله اکبر قرار گرفته است. قبر وی مشرف بر دروازه قرآن بوده و آب چشمه رکناباد نیز از کنار مقبره خواجو میگذرد. این آرامگاه در سال 1315 شمسی با اعتبارات اداره فرهنگ فارس ساخته شد. محل آرامگاه در محوطه ای بدون سقف قرار دارد. در وسط صفه آن سنگ قبری بوده که بالای آن محدب و دارای برآمدگی است.

روی این سنگ کتیبه ای که بیانگر قبر خواجو باشد، وجود ندارد. فقط بالای سنگ عبارت کل من علیها فان و یبقی وجه ربک ذوالجلال و الاکرام به خط ثلث نوشته شده است. در بالا و پایین قبر نیز دو ستون سنگی کوتاه قرار دارد که طبق رسم آن زمان در بالا و پایین قبور عرفا و شعرا وجود داشت. در سال 1337 شمسی، اداره باستان شناسی فارس اقدام به ساخت یک اتاق در قسمت شمالی محوطه آرامگاه کرد. در پیشانی این اتاق دو غزل از غزلیات خواجو به خط نستعلیق بر روی کاشی های آنجا نوشته شد.

در سال 1370 و به همت دانشکده ادبیات دانشگاه کرمان کنگره بزرگداشت خواجو در کرمان برگزار گشت و مراسم اختتامیه این کنگره در شیراز انجام شد. با همین انگیزه، به همت شهرداری شیراز و استانداری فارس آرامگاه خواجو مرمت و بازسازی شده که شامل بازسازی کف و بدنه و ایجاد یکسری دیواره های عمودی با مصالح سنگ است. همچنین، مجسمه ای از سر و صورت خواجه از سنگ تراشیده شده و در این مکان قرار گرفته است.

19.عمارت شاپوری شیراز

خانه شاپوری یا عمارت شاپوری مربوط به اوایل دوره پهلوی است و در شیراز، خیابان انوری، روبروی خیابان اهلی واقع شد. این اثر در تاریخ 16 مهر 1379 با شماره 2781 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر در سالهای 1310 تا 1315 توسط استاد ابوالقاسم مهندسی، معمار معروف شیرازی بنا شده و متعلق به عبدالصاحب شاپوری از تاجران بزرگ کازرون بوده است. تا دهه 70 هجری شمسی این بنا مورد استفاده خانواده شاپوری بود و چند سال به صورت متروکه رها شد و در نهایت هم در سال 1378 سازمان میراث فرهنگی استان فارس آن را خریداری و ثبت میراث فرهنگی ایران کرد. این بنا در دو طبقه با زیربنای 840 متر مربع و در زمینی به مساحت 4635 متر مربع به سبک سنتی معماری پهلوی اول بنا شده و جزو اولین بناهایی است که در آن سالها با رویکرد آزادانه به معماری طراحی شد.

20.موزه پارس شیراز

موزه پارس یا عمارت کلاه فرنگی موزه ای است واقع در باغ نظر شیراز که در آن اشیایی از دوران پیش و پس از اسلام نگهداری می گردد. این موزه در سال 1315 خورشیدی ایجاد شده و آرامگاه کریم خان زند هم در این موزه قرار گرفته است. باغ نظر، باغ موزه، باغ شاهزاده، عمارت کلاه فرنگی، آرامگاه وکیل، عمارت چهار فصل یا باغ حکومتی نام یکی از ابنیه تاریخی دوره زندیه در شیراز است. این بنا یک عمارت هشت ضلعی بوده که کریم خان زند در میان باغ نظر شیراز ساخت و در آن روزگار این عمارت باشکوه محل پذیرایی از میهمانان، سفیران خارجی و انجام مراسم رسمی و اعیاد گوناگون بود.

نمای بیرونی عمارت کلاه فرنگی به صورت هشت ضلعی است با تزئینات کاشی نگاره های گل و مرغ و در بالای عمارت با اسپرها و لچکی های کاشی کاری شده بنا را مزین کرده اند. این نگاره ها به صورت قرینه در چهار ضلع منظره شکارگاه و روایت به تخت نشستن سلیمان را نشان می دهند. چهار آب نما در چهار سوی ساختمان قرار داشته که آب نمای شمالی در مسیر خیابان زند بوده و تخریب شده است. فضاهای درونی شامل یک بخش مرکزی و چهار شاه نشین جانبی هست. یک آبنمای یکپارچه از سنگ مرمر در کف بخش مرکزی طراوت فضای داخل را موجب شده است.

موزه پارس به عنوان قدیمی ترین موزه استان فارس آثار ارزشمندی از اشیای فلزی، سفالی، انواع سکه ها و مهرها و…از هزاره چهارم پیش از میلاد تا دوره معاصر را در خود جای داد. مجموعه 30 جلد قرآن به خط یحیی الجمالی الصوفی که در قرن 8 هجری قمری و در زمان شاه ابواسحاق اینجو و به دستور خاتون نوشته شد همراه با مجموعه ای از نقاشی های آب رنگ لطفعلی صورتگر شیرازی در این موزه قرار دارد. تابلوی معروف (کریم خان در حال کشیدن قلیان) هم در این موزه دیده می شود.

همچنین آثار لاکی از نقاشان معروف دوره زندیه مثل آقا صادق، میرزا بابا نقاش باشی و جعفر به همراه آثاری از نقاشان معاصر مثل صدرالدین شایسته شیرازی و میر مصور شاگردان (کمال الملک) به چشم می خورد. شمشیر کریم خان زند نیز در این موزه نگهداری می شود. در ضلع غربی محوطه باغ هم سنگ مدور و استوانه ای شکل معروف به لوح تاریخ نگهداری شده که روی این سنگ سه کتیبه با خطوط ثلث نسخ پهلوی و خط نستعلیق مربوط به سه دوره تاریخی سلجوقی، صفوی و قاجاریه حک شده است.

21.خانه زینت الملک شیراز (موزه مادام توسو شیراز)

خانه زینت الملک یکی از آثار به جای مانده از دوره قاجار است که ساخت آن در حدود سال 1290 ه‍.ق توسط علی محمد خان قوام الملک آغاز و در سال 1302 ه‍.ق به پایان رسیده است. این خانه به دلیل سکونت زینت الملک، دختر قوام الملک چهارم به این نام معروف شد. سقف بیشتر اتاق های این خانه چوبی است که با نقاشی تصاویر گوناگونی از جانوران، پرندگان و گل و بوته آراسته شد. در زیر زمین این خانه زیبا موزه معروف به «مادام توسو شیراز» قرار دارد که علاقمندان می توانند از مجسمه های شخصیت های برجسته شیراز از جمله خانم زینت الملک قوامی دیدن فرمایند.

این عمارت که به فاصله یک کوچه با خانه قوام قرار دارد و به وسیله یک راه زیرزمینی با آن در ارتباط است، در حقیقت اندرونی خانه قوام و محل رفت و آمد محارم بود. در ورودی خانه زینت الملک معرق کاری شده و با عبور از هشتی، یک راهرو با زاویه شمال شرقی به حیاط راه می یابد. در حیاط علاوه بر ازاره های سنگی حجاری شده و مشبک، دو باغچه زیبا و حوض بزرگ و کوچک مشاهده می شود. کاشی کاری هفت رنگ هلالی که در پیشانی ساختمان جا گرفته هم از زیبایی خاص برخوردار بوده و تصاویر خورشید، دو فرشته، دو شیر شمشیر به دست همراه با آیه نصر من الله و فتح قریب به چشم می خورد.

به جز ایوان بدون سقف در شرق حیاط، در اطراف حیاط 20 اتاق وجود داشته که به یکدیگر راه دارند. ساختمان غربی بنا دارای تالار شاه نشین آینه کاری و گچ بری با تصاویر اروپایی است. این ساختمان در سه ضلع دارای زیرزمین بسیار وسیع و گسترده ای بوده که امروزه از آن به عنوان نگارخانه هم استفاده می شود.

22.موزه هنر مشکین فام (خانه فروغ الملک شیراز)

خانه فروغ الملک در بافت کهن و قدیمی شیراز و در محله ای به نام سنگ سیاه جای داشته و مربوط می شود به دوران حضور قاجارها در ایران. خانه فروغ الملک در سال 1310 و توسط فروغ الملک قوامی در زمینی به مساحت 1020 متر مربع بنا شد و تا اواسط دهه 50 به عنوان دبستان فروغ الملک حیات خود را ادامه داد. در سال 1379 مرمت این بنا توسط سازمان عمران و بهسازی شهری آغاز شده و پس از اتمام مراحل مرمت و بازسازی، از سال 1381 در اختیار آقای حسن مشکین فام قرار گرفت و تغییر کاربری داد.

امروزه هم خانه فروغ الملک با نام موزه هنر مشکین فام فعالیت دارد. خانه فروغ الملک از سه طبقه زیرزمین، همکف و طبقه اول تشکیل گشته و از دو محوطه نسبتا بزرگ اندرونی و بیرونی با دو حیاط کاملا جدا از هم برخوردار است. این خانه از بخش هایی همچون عمارت شاهنشین، حمام، آشپزخانه، حوضخانه و دیگر بخشها ساخته شده و دارای موزه هنر مشکین فام هست.

موزه هنرهای تجسمی موجود در خانه فروغ الملک از بخشهای متفاوت و متنوع زیادی که طی 50 سال تلاش خانوادگی جمع آوری و نگهداری شده، تشکیل می شود. در این موزه آثاری همچون آثار هنری خانواده مشکین فام، حجاری و نقوش برجسته، خوشنویسی و نقاشی، آثار هنرمندان معاصر و بومی شیرازی بچشم می خورند. البته، میتوان وسایل دیگری نظیر مبلمان، اقلام تزئینی و ویترینی، صندوقچه های زیبا، بشقاب های چینی، گلدان های خوش طرح و جعبه های منبت کاری شده متعددی را نیز مشاهده نمود. در این موزه بخش فروشگاهی نیز ایجاد شده تا بازدید کنندگان بتوانند در حین تماشای این مکان دیدنی، آثار هنرمندان شیرازی همچون کارت پستال های تزئینی، نوار، آلبوم، تابلو، پوستر و مقالات محلی را نیز خریداری نمایند.

23.باغ چهل تن شیراز

باغ چهل تن یکی از باغ های تاریخی و مشهور شهر شیراز هست. این باغ در دوره زندیه احداث شده و چهل گور تاریخی را در خود جای داده است. به همین دلیل هم به باغ چهل تن معروف شد. همچنین، تعدادی گور مربوط به سده سیزدهم هجری در این باغ وجود دارند. باغ چهل تن در شمال آرامگاه حافظ واقع شده و در داخل این باغ درختان گوناگونی به چشم می خورند.

24.مدرسه خان شیراز

مدرسه خان مدرسه ای تاریخی است که توسط الله وردی خان گرجی و پسرش امام قلی خان در شهر شیراز و همزمان با حکومت شاه عباس صفوی ساخته شد. الله وردی خان گرجی با این اقدام خود دانشگاهی به مفهوم واقعی آن روز را بنیان گذاشت که در آن افزون بر حکمت، فقه، ادب، نجوم، علم حساب، هندسه، زمین شناسی، جانور شناسی، گیاه شناسی و شیمی تدریس میشد. این مدرسه هنگام آبادانی یکصد حجره برای اقامت یکصد طلبه داشت و چهار طرف آن چهار باغ برای تفریح طلاب بوده است. شمار حجره های آن 92 بوده که به حروف جمل نام مبارک پیامبر اکرم (ص) در می آید.

5 مدرس و 12 راهرو داشت برابر پنج تن و دوازده امام و دارای 1 مسجد است. در زمان ساخت و تا عصر زندیه در طرفین جبهه غربی مدرسه دو گلدسته بلند آجری با تزئینات و کاشی کاری مفصلی وجود داشت که به دلیل مسلط بودن بر ارگ حکومتی کریم خان زند ویران گردید. کاشی کاری های سقف مدرسه مثل مسجد شیخ لطف الله در اصفهان بوده و در حاشیه سقف آیات قرآنی با خط ثلث عالی وجود دارد که در کتیبه آن سال 1024 هجری قمری نگاشته شد. بالای دالان هم تالار وسیعی است که روزگاری حکیم ملاصدرا در آن تدریس می کرد.

25.باغ جنت شیراز

باغ جنت از جمله باغ های دوره قاجار است که در صحرای کشن واقع در سمت غرب شهر شیراز و اول جاده بوشهر قرار گرفت. در این باغ سابقا عمارتی مرغوب از بناهای مشیرالملک صوفی وجود داشت که از بین رفته است. فضای بسیار وسیع و سبزی از درختان سرو و کاج وجود دارد و سروهای بلند و زیبا در فواصلی مشخص قرار گرفته اند. محوطه این باغ تماما چمن کاری شده و آبنماهای متعددی هم در فضای این باغ قرار داده شده اند که همه اینها در کنار هم باعث بوجود آوردن فضایی دلنشین شده اند. علاقمندان به ورزش مفرح دوچرخه سواری می توانند از فضای این باغ که در خود پیست مخصوصی را هم جای داده، استفاده شایانی نمایند. همچنین، این باغ برای معلولان هم بهسازی شده است.

26.سرای مشیر شیراز

سرای مشیر یا سرای گلشن از بازارهای قدیمی شیراز از دوره قاجار است. این بازار که در 1346 مرمت شده، در جنوب شرقی بازار وکیل و در مجاورت خروجی آن قرار دارد و از سمت جنوب به اردو بازار متصل می گردد. به دلیل نزدیکی آن به بازار وکیل و همچنین شباهت های معماری ممکن است این دو بازار با هم اشتباه گرفته شوند. سردر اصلی بازار شامل کتیبه انتساب، مکان و زمان ساخت و شرایط وقف شدن هست. بازار مشیر از شمال به جنوب کشیده شده و از دو بخش شمالی و جنوبی شکل گرفته که توسط چهار سوق وسیعی به یکدیگر مرتبط می شوند.

چهار سوق پوشش گنبدی مرتفعی دارد که در راس آن بادگیر بزرگی دیده می شود. ورودی بازار از طرف چهار سوق است. سردر ورودی آن از طرف اردو بازار تزئینات کاشی کاری زیبایی دارد. دالان نیز کوتاه و دارای کف سنگفرش و پوشش عرق چینی است. این بازار دارای مختصر تزئینات کاشی کاری بوده و با طاق های ضربی سقف شده است.

سرای مشیر توسط میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک بنا شد. این بنا در سال 1347 هجری شمسی با شماره 424 در سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده و قسمتهایی از آن در دوره پهلوی مرمت شده است. چون کاشی کاری های زیبا و ریزه کاری های چوبی و شیشه های الوان درک های آن رو به انهدام بود، در سال 1348 تحت تعمیر و مرمت قرار گرفت. درک های فرسوده و شکسته آن نوسازی گردید و حوضخانه آن هم که از حیث کاشی کاری و مقرنس کاری بی نظیر بوده، به شکل چایخانه درآمد و اتاق های آن برای نمایش هنرهای دستی و محلی فارس اختصاص یافت و به «سرای هنر» معروف شد.

27.آبشار کوهمره سرخی (آبشار رمقان)

آبشار کوهمره سرخی یا آبشار رمقان یکی از جاذبه های دیدنی استان فارس بوده که در منطقه کوهمره سرخی و 35 کیلومتری محور شیراز کازرون واقع شده است. این آبشار در منطقه ای جنگلی و فاصله 50 کیلومتری شیراز قرار گرفته است. از دیگر مناطق گردشگری کوهمره میتوان به رودخانه دالکی، جاده های زیبا و کوهستانی منطقه و نیز مجموعه گردشگری باغ بهشت که در منطقه ای خوش آب و هوا و در جوار رودخانه قرار دارد، اشاره کرد. این جاذبه طبیعی بسیار دیدنی و زیبا بوده و می تواند گزینه ای مناسب برای گشت و گذار خصوصا در بهار و تابستان باشد.

28.پارک ملی بمو

پارک ملی بمو از پارک های ملی ایران در استان فارس است. این پارک که نامش را از کوه بمو گرفته ، در 10 کیلومتری شمال شهر شیراز قرار دارد. این پارک حدود 50 سال است که مورد حفاظت قرار گرفته و 48 هزار هکتار وسعت دارد. طی چند سال گذشته همواره شاهد آتش سوزی های متعدد در این منطقه حفاظت شده بوده ایم به گونه ای که در یکی از آتش سوزی ها گونه های زیادی از حیات وحش و گیاهان در آتش سوختند. محدوده فعلی پارک ملی بمو در سال 1341 تحت عنوان منطقه شکار ممنوع با وسعتی حدود 100000 هکتار توسط کانون شکار ایجاد شد و در سال 1346 و پس از تشکیل سازمان شکاربانی و نظارت بر صید، منطقه شکار ممنوع به منطقه حفاظت شده و سپس به پارک وحش بمو تغییر نام داد.

پارک ملی بمو از لحاظ شمار حیوانات و تنوع حیات وحش بعد از پارکهای ملی گلستان و ارومیه در مقام سوم اهمیت جای دارد. در زیستگاه طبیعی بمو علاوه بر پلنگ، پستاندارانی از جمله آهو، گراز، قوچ و میش، بز و پازن و پرندگانی همچون عقاب طلایی زندگی می کنند. کفتار، گربه جنگلی، گربه وحشی و جغد کوچک و شاه بوف هم از دیگر حیوانات این منطقه هستند. این پارک ملی دارای 112 گونه جانوری، 69 گونه پرنده، 21 گونه پستاندار، 19 گونه خزنده و 3 گونه دو زیست و همچنین گونه های مختلف گیاهی است.

29.چاه مرتاض علی

چاه مرتاض علی یکی از آثار تاریخی و دیدنی شهر شیراز هست. این بنا در شمال شهر و در کوه هفت تنان واقع شد. در پیرامون چاه مرتاض علی هم یک عمارت چند اتاقه وجود دارد که برای عبادت عارفان در نظر گرفته شده است. عمق این چاه سه متر بوده و دو آب انبار در اطراف آن به چشم می خورند.

30.باغ تخت شیراز

باغ تخت متعلق به خاندان بزرگ قراچه بوده و یکی از آثار تاریخی شهر شیراز هست. این باغ در ارتفاعات شمالی شهر، در دامنه کوه بابا کوهی و در یکی از پادگان های نظامی شیراز قرار گرفته است. باغ تخت به وسیله «اتابک قراچه» که جد طایفه قراچه از ایل قشقایی کنونی هست، در سال 480 هجری احداث گردید و به «تخت قراچه» معروف گشت. در سال 1260 هجری و همزمان با سلطنت آقا محمد خان قاجار هم این باغ گسترده تر گردید و عمارت جدیدی در آن بنا شد که «تخت قاجار» نام گرفت.

این اثر در تاریخ 2 آبان 1351 با شماره 912 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مکان از شمال با بلوار جمهوری، از جنوب با بلوار آزادی، از سمت شرق با خیابان جدید قرآن و از غرب با فلکه گاز محصور گردید. در دوران پهلوی، دیگر از آن سرسبزی و خرمی خبری نبود و درختان میوه باغ کاملا از بین رفتند. کرت ها خشک و نیمه ویران شدند و نام آن از باغ قاجاریه به باغ تخت تغییر یافت.