دیوار بزرگ گرگان یا دیوار سرخ که در متون قدیمی با نام مار سرخ نیز نامیده شده ، دیواری تاریخی است که از کنار دریای مازندران در ناحیه گمیشان آغاز گشته و تا کوه های گلیداغ در شمال شرق کلاله ادامه می یافت. هم اکنون تقریبا تمام این دیوار از میان رفته و تنها بخش های کوچکی از آن که در زیر خاک مدفون مانده،

کاخ اختصاصی گرگان یا کاخ موزه گرگان یا کاخ سلطنتی گرگان مربوط به دوره پهلوی اول است و در گرگان، پارک شهر (کتابخانه سابق) واقع شد. کاخ شهر گرگان که یکی از 12 کاخ خانواده پهلوی در کشور و محل اقامت این خانواده در منطقه بوده، پس از مرمت به کاخ موزه گرگان تبدیل شده است. این کاخ موزه اولین موزه شمال، چهار

مجموعه کاخ آقا محمد خانی در نزدیکی دروازه بسطام سابق، حدود فلکه کاخ و پارک شهر فعلی گرگان واقع می باشد. عمارت تاریخی آقا محمدخانی قاجار یکی از با ارزشترین آثار تاریخی شهرستان گرگان است که از آن به عنوان تنها عنصر باقی مانده معماری دارالحکومه آقا محمدخان یاد می شود. این اثر تاریخی دارای ویژگی های خاص

تورنگ تپه که یکی از عظیم ترین و غنی ترین تپه های باستانی استان گلستان به شمار می آید، در فاصله تقریبی بیست و پنج کیلومتری شمال شرقی گرگان قرار دارد. این تپه با وسعت بسیار و ارتفاع چشمگیر در مجاورت روستای تورنگ تپه واقع شده و بر استخر آبی بزرگ مشرف است. قدمت این تپه به هزاره سوم قبل از میلاد یعنی پنج

خانه امیر لطیفی مربوط به دوره قاجار است و در گرگان و ضلع شمالی مسجد جامع واقع شد. این اثر در تاریخ 18 آبان 1378 با شماره 2391 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این خانه به مساحت 956 متر مربع در بافت قدیم گرگان و در محله نعلبندان قرار دارد. این بنا در اواخر دوره قاجار توسط مهدی خان، مالک من

تپه قلعه خندان مربوط به دوره ساسانیان و دوران های تاریخی پس از اسلام است و در گرگان، میدان مازندران، جبهه جنوبی خیابان عدالت واقع شده. این تپه در جنوب غربی شهر گرگان قرار دارد و برای نخستین بار ژاک دمرگان در سال 1896 میلادی از این تپه بازدید و نقشه و تصاویری از آنجا تهیه نمود. در سال 1388 گروه باستا

این بافت تاریخی در شهر گرگان در سال 1310 بعنوان اولین بافت کشور ثبت شده که انواع خانه های قدیمی، مدارس تاریخی و امام زاده های رو در خودش جای داده. معماری این قسمت به سبک قاجار هست و تجمع فضاهای مسکونی هم اون رو به شکل محله مشخص کرده. انواع بناها و محله های دیگری به نام های محله دباغان و نعلبندان در

مسجد جامع گرگان از بناهای تاریخی شهر گرگان است. این مسجد در کنار بازار اصلی نعلبندان این شهر قرار دارد. این مسجد در عصر سلجوقیان ساخته شده و دارای مناره های کروی است که روی آنها کتیبه ای به خط کوفی قرار دارد. مسجد جامع گرگان با مناره ای گرد و آجری، منبر منبت کاری شده دوره تیموری و دو لنگه درب چوبی ب

کاروانسرای قزلق از دیگر جاذبه های تاریخی گرگان بوده که از دوران های تاریخی پس از اسلام به یادگار مانده است. این کاروانسرا نمونه ای از کاروانسراهای کوهستانی ساخته شده با سنگ، ملات گچ، آهک و ساروج بوده که در مسیر جاده قدیم استرآباد شاهرود احداث شده است. این اثر در تاریخ 5 آذر 1379 با شماره 2903 به عنو

بافت قدیم شهر گرگان به جز بازار نعبلندان بناهای دیگری هم دارد. مدرسه عمادیه گرگان در زمینی به مساحت 1550 متر و بیش از 500 سال قبل ساخته شد. در این ساختمان میتوان آب انبار، حمام، مسجد گلشن، تکایا، گورستان و چندین دهنه مغازه را مشاهده کرد. در مورد قدمت واقعی این بنا و کاربردش اطلاعات زیادی در دست نیست

کاروانسرای رباط سفید که به سرعلی آباد نیز معروفِ در 49 کیلومتری شهر گرگان در مسیر جاده توسکستان به شاهرود 55 کیلومتری شرق روستای چهار باغ ، دهستان استرآباد جنوبی ، بخش مرکزی شهرستان گرگان واقع شده. این کاروانسرا قبل از روستای چهار باغ قرار گرفته که این مسیر خود یکی از راههای باستانی بوده که به شاهرا

ساختمان کنسولگری روسیه در ضلع جنوبی خیابان امام خمینی و ضلع غربی امام زاده بی بی هور و بی بی گل در محله شیرکش واقع شده. کنسولگری از دو ساختمان، شامل ورودی و عمارت اصلی تشکیل شده. ساختمان ورودی بنا، به صورت دو طبقه از آجر و اندود گچ و خاک ساخته شده و با لایه ای از رنگ زرد پوشیده شده. طبقه همکف ساختما

خانه باقری یکی از بناهای شاخص در بافت تاریخی گرگان است که نمونه ای ارزشمند از معماری بومی مسکونی در شهر به شمار می رود. این بنا در حدفاصل محلات نعلبندان و سرچشمه و در حاشیه جنوبی یکی از معابر اصلی و پرگذر بافت قدیم گرگان واقع است، معبری که بازار و تکیه نعلبندان را به بنای امامزاده نور و سپس تکیه سرچ

در کنار مسجد، قدمگاهی نسبتا قدیمی وجود دارد .

امامزاده نور مربوط به سدهٔ 9 ه. ق. است و در شهرستان گرگان، بخش مرکزی، محله سرچشمه گرگان واقع شده. امامزاده اسحاق که معروف به امامزاده نور است، نسبت آن به حضرت موسی کاظم منتهی می گردد و از ابنیه قرن نهم هجری (دوره سلجوقی) محسوب می شود.

محدوده بافت تاریخی گرگان و خانه شیرنگی و تقوی و باقری هل شامل این مجموعه می شه.