منطقه حافظت شده ارسباران (قره داغ)

ارسباران یا همان قره داغ، بهشت گمشده آذربایجان است. بهشتی کوهستانی و زیبا در شمال غربی آذربایجان شرقی که هر فرد ماجراجویی را به سمت خود جذب می کند. منطقه ارسباران ابتدا در سال های 50 و 52 شمسی به عنوان منطقه ممنوعه و سپس به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی شد و تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گفت. ارسباران منطقه ای پهناور که از شمال به رود ارس، از شرق به مشگین شهر و مغان، جنوب به سراب و اوجان و از غرب به مرند و تبریز محدود می شود. ارسباران نام جدید منطقه است و در گذشته به نام های قره داغ یا قراجه داغ شناخته می شده است. در منطقه ارسباران کوه ها سرسبز و سر به فلک کشیده، دشت ها زیبا، رودها خروشان، جنگل ها انبوه، حیات وحش کم نظیر، گردشگران با فرهنگ و میزبانان آن بسیار میهمان نوازند. منطقه ارسباران در سال 1355 به دلیل در برداشتن زیست بوم های گوناگون، ارزش بیولوژیک بسیار بالا و گونه های گیاهی و جانوری منحصر به فرد، به عنوان ذخیره گاه زیست کره نیز شناخته شد.

منطقه حافظت شده ارسباران

ارسباران بعد از سپری کردن دوره های حفاظتی، قابلیت این را پیدا کرد که بخش هایی از آن به پارک ملی ارتقاء یابد و در معرض و دسترس علاقه مندان طبیعت قرار گیرد. علاوه بر آن مساحتی حدود 2900 کیلومتر مربع از دامنه های جنگلی آن به عنوان منطقه رویشی ارسباران با جنگل های نیمه مرطوب نشانه گذاری و تحت حفاظت است. پوشش جنگلی این رویشگاه در گذشته ای نه چندان دور از وسعت بیشتری برخوردار بوده و وجود 1072 گونه علفی و 97 گونه چوبی در این منطقه کوچک، نشانه تنوع زیستی گیاهی بسیار زیاد آن است و مهمترین مشخصه آن نیز محسوب می شود.
پارک ملی ارسباران دارای تنوع گونه های گیاهی و جانوری و زیستگاه های جنگلی منحصر به فرد بوده و بیش از 1000 گونه گیاهی و 300 گونه جانوری، 210 گونه پرنده، 29 گونه خزنده، 5 گونه دوزیست، 48 گونه پستاندار در منطقه وجود دارد.

گونه های شاخص جانوری منطقه حفاظت شده ارسباران

تاکنون 300 گونه جانوری شامل 210 گونه پرنده، 29 گونه خزنده، 5 گونه دوزیست، 48 گونه پستاندار در این منطقه شناسایی شده است. گونه های شاخص جانوری پارک ملی ارسباران عبارتند از پستانداران: کل و بز وحشی، گوزن شوکا، گراز، خرس قهوه ای، سیاه گوش، گربه وحشی، گربه جنگلی، پلنگ، روباه، شغال و گرگ
پرندگان: کبک، کبک دری، سیاه خروس، دراج، قرقاول ارسباران، عقاب طلایی، عقاب شاهی، کرکس، هما، عقاب ماهی گیر، بالابان، طرلان، بحری، لیل، لک لک سیاه و انواع پرندگان مهاجر آبزی

جانوران نادر جنگل های ارسباران

مهمترین و کمیاب ترین گونه جانوری شناخته شده جنگل های ارسباران نوعی پرنده نادر به نام «سیاه خروس قفقازی» است که این منطقه یکی از معدود زیستگاه های آن به حساب می آید. قرقاول ارسبارانی و مارال، دو گونه دیگر در معرض خطر انقراض این منطقه هستند که نسل در خطر آنها با برنامه های حفاظتی احیاء و جمعیت آنها در حال حاضر آمار مطلوبی دارد.

پوشش گیاهی منطقه ارسباران

پارک ملی ارسباران دارای تنوع گونه های گیاهی و زیستگاه های جنگلی منحصر به فرد بوده و تاکنون بیش از 1000 گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شده است. درخت زغال اخته به همراه گیلاس وحشی از گیاهان مهم مناطق مرطوب مدیترانه ای هستند که نفوذ گسترده آنها در این منطقه قرابت این ناحیه را با جنگل های اروپای شرقی بیشتر نشان می دهد. در این میان جنگل های مختلف بلوط، ممرز به همراه گونه هایی چون کیکم، سماق، زرشک، گیلاس وحشی، گوجه، انار وحشی، تمشک، سیب و گلابی وحشی و نسترن معرف مناطق جنگلی متراکم با اقلیم مرطوب و بارانی و تیپ های مختلف از گیاهان بوته ای چون گون، سیاه تلو، اورمک، انواع نعنامیان، پامچال، آلاله و گونه های متنوع گراس ها و نباتات علوفه ای معروف مناطق نیمه خشک، استپی و کمربندهای ییلاقی منطقه هستند. همچنین وجود آثار ارزشمند تاریخی، چون قلعه بابک، دژ طوماسیاش و کلیسای نارینی در این محدوده، ویژگی برجسته این پارک برای جلب گردشگر محسوب می شود.