"قابان"، (قپان, کاپان, قابان ) به قلعه ای در بخش تاریخی شهر ماکو، زیر بزرگترین کلاهک سنگی جهان (دژکلاه، کوه قایا ) می گویند. این قلعه که تاریخ ساخت آن دقیقا مشخص نیست، در بافت قدیمی این شهر با دیوارها و برجها و باروهای بلندش دارای بخشهای شاه نشین، حمام و زندان است. چشمه معروف حاجی بولاغی نیز به همراه دیگر چشمه ها دراین بافت قراردارد. در منابع تاریخی، اهمیت نظامی و استراتژیکی قلعه قپان به کرار در دوره های تاریخی تیموریان، سلجوقیان، قره قویونلوها، صفویان و قاجاریان ذکر شده است. از حاکمان تاریخی ماکو در دوره های حکومت ارامنه، عثمانی، صفویان و قاجاری که در این قلعه حکومت می کردند، می توان نورالدین بیگ آتسرونی، عوض بیگ محمودی، مصطفی سلطان محمودی، خانعلی سلطان ایروانی، مصطفی بیگ بیات و تیمور پاشا خان را نام برد، اما به نظر می رسد که این قلعه در فرهنگ اساطیری ایران و آذربایجان قدمت دیرینه ای دارد که متون روضه الصفا و گرشاسب نامه موید این است. داستان محلی اژدهای سنگ شده که آب را به روی مردم می بست و حکومت زنگی دندان گراز ( قابان) که با گرشاسب نبرد کرد، از نشانه های اساطیری این قلعه است ( نام زنگی مار شاید اشاره به زنگی باشد.) قلعه حکومتی منطقه طبق نظریات تاریخی ( سفرنامه ها و تاریخ های صفویه ) از دو قسمت قلعه بالایی ( قابان ) و قلعه پایینی تشکیل شده بود.
براساس خبرهای بدست رسیده، قلعه قبان ماکو یکی از جاذبه های گردشگری آذربایجان غربی است.
نمایش بیشتر
قلعه جوق ماکو نیست