یزد مهد پرورش نخبگان و عالمان علم و هنر و ادب

پیشینه و تاریخ ارزشمند یزد، همواره نخبگان و عالمان و بسیاری را در دل خود جای داده است . مرور نام و خاطرات مشاهیر یزدی همواره مورد توجه بوده است. در این فرصت اندک، با برخی از این گنجینه های علم و خرد و هنر و بزرگان یزدی آشنا خواهیم شد. در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید برای آشنایی با چهره های مشهور یزد...

ابوالفضل رشید الدین میبدی

ابوالفضل رشید الدین بن ابی سعید احمد بن محمد بن محمود میبدی از مشاهیر یزدی، از مولفان نیمه اول قرن ششم هجری است. کتاب او به نام» کشف الاسرار و عده الابرار»، تفسیر بزرگ مشروحی است از قرآن، که تالیف آن در اوایل سال 520 هجری قمری آغاز شد و چنان که خود در آغاز کتاب خویش گفته، در حقیقت شرحی است بر تفسیری که استاد او خواجه عبدالله انصاری ترتیب داده بود و به همین سبب در کتاب خود،به کرات نام آن استاد را با عناوینی از قبیل پیر طریقت، عالم طریقت، شیخ الاسلام انصاری و امثال آن ها آورده است.

شیخ عبدالکریم حائری

وی از عالمان برجسته دینی و موسس حوزه علمیه قم و از بزرگان یزدی می باشد. او در سال 1287 هجری شمسی در روستای مهرجرد میبد، از توابع استان یزد، متولد شد و در سال 1315 هجری شمسی در سن هشتاد سالگی دیده از جهان فرو بست. شیخ عبدالکریم، دوازده سال در سامرا به تحصیل پرداخت و در این مدت، از درس های فقهایی چون سید محمد بن قاسم فشارکی اصفهانی و شیخ فضل الله نوری سود برد. مدفن وی در جوار مرقد حضرت معصومه (س) در شهر قم می باشد.

آیت الله حاج شیخ محمد صدوقی

از عالمان دینی و از بزرگان یزدی که در سال 1284 هجری شمسی، در یزد متولد و پس از کسب مدارج عالی علمی در یزد، اصفهان و قم بنا به دستور آیت الله العظمی بروجردی و توصیه امام خمینی (ره) در سال 1330 شمسی به یزد مراجعت و زعامت دینی و مرجعیت امور شرعی مردم را به عهده گرفت. معظم له، پس از پیروزی انقلاب از سوی حضرت امام خمینی (ره)، به سمت نماینده ایشان در استان و امام جمعه یزد منصوب گردید. ایشان سرانجام در روز یازدهم تیرماه سال 1361 شمسی در محل مسجد ملا اسماعیل یزد به دست یکی از منافقین به شهادت رسید.

آیت الله سید روح الله خاتمی

از عالمان دینی و از بزرگان یزدی که در دهم رمضان سال 1285 هجری شمسی در اردکان متولد و پس از کسب مدارج عالی علمی از محضر آیات عظام در اصفهان به اردکان مراجعت نمود. وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی حضرت امام خمینی (ره) به نمایندگی ایشان و امام جمعه اردکان منصوب و در سال 1361 پس از شهادت آیت الله صدوقی از سوی امام خمینی (ره) به سمت نماینده ایشان در استان یزد و امام جمعه شهر یزد منصوب گردید. وی سرانجام در آبان ماه سال 1367 هجری شمسی در یزد درگذشت و در اردکان مدفون گردید.

شهید محمد منتظرالقائم

وی که از چهره های مشهور یزد بود، در سال 1327 هجری شمسی در یک خانواده ی مذهبی در شهر فردوس به دنیا آمد. در کودکی به یزد نزد اقوام پدری خود رفت و در آن جا به ادامه ی تحصیل پرداخت. در پی مبارزات سیاسی در سال 1351 دستگیر و زندانی شد. او بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، به عنوان نخستین فرمانده سپاه پاسداران استان یزد انتخاب شد و مسئول تشکیل سپاه یزد گردید. وی به تاریخ 5 اردیبهشت 1359 در بمباران هلی کوپترهای به جا مانده از عملیات شکست خورده آمریکایی ها در صحرای طبس که به دستور مستقیم بنی صدر انجام شد، به شهادت رسید.

شمس الدین محمد وحشی بافقی

یکی از شاعران نام دار سده دهم ایرانی و از مشاهیر یزدی است که در سال 939 هجری قمری در شهر بافق، از توابع یزد چشم به جهان گشود. دوران زندگی او با پادشاهی شاه طهماسب صفوی، شاه اسماعیل دوم و شاه محمد خدابنده، هم زمان بوده است. وی پس از روزگاری اقامت در کاشان و سفر به بندر هرمز و هندوستان، در اواسط عمر به یزد بازگشت و تا پایان عمر (سال 991 هجری قمری) در این شهر زندگی کرد. کلیات وحشی متجاوز از نه هزار بیت و شامل قصیده، ترکیب بند و ترجیع بند، غزل، قطعه، رباعی و مثنوی است. منظومه عاشقانه «فرهاد و شیرین»، به استقبال از «خسرو و شیرین» نظامی گنجه ای نیز، از آثار برجسته اوست.

میرزا محمد فرخی یزدی

میرزا محمد فرخی از چهره های مشهور یزد، شاعر، روزنامه نگارو سیاست مدار آزاده قرن گذشته و قرن اخیر و از چهره های معروف یزد می باشد. وی  متولد 1264 هجری شمسی، بنیان گذار روزنامه طوفان است. وی یکی از بی پروا ترین شعرای تاریخ معاصر و بلکه تاریخ ایران می باشد. ظلم ستیزی و داستان مبارزات، تبعیدهاو شکنجه های وی به سبب مبارزه با دستگاه جبار پهلوی، معروف است و برای همین آرمان نیز به سال 1318 هجری شمسی در زندان به قتل رسید.

ایرج افشار

این استاد برجسته از مشاهیر یزدی، مهرماه 1304 در تهران متولد شد. محمود افشار که از بزرگان یزدی بود، پدر اوست. وی پژوهش گر فرهنگ و تاریخ ایران و ادبیات فارسی، ایران شناس، کتاب شناس، نسخه پژوه، نویسنده و استاد دانشگاه ایرانی بود. افشار سابقه تدریس در دانشگاه های داخل و خارج کشور از جمله دانشگاه برن سوئیس را داشت. وی پایه گذار کتاب خانه مرکزی دانشگاه تهران و معروف به پدر کتاب شناسی ایران است. ایرج افشار نزدیک به 65 سال کوشش های پژوهشی بیش از 300 کتاب و 3000 مقاله تصنیف و تصحیح کرده است. وی به سال 1389 در تهران بدرور حیات گفت.

مهدی آذریزدی

این نویسنده شهیر و از مشاهیر یزدی، در سال 1301 هجری شمسی در خرمشاه یزد متولد شد. وی را نویسنده پرتیتراژترین کتاب های کودک و نوجوان می دانند. آذریزدی جوایز درخشانی چون جایزه یونسکو و جایزه کتاب سال را در کارنامه درخشان خود دارد. او افزون بر نویسندگی به امور غلط گیری و فهرست اعلام نویسی تا سال های آخر زندگی اش ادامه دارد.دوره هشت جلدی «قصه های خوب، برای بچه های خوب» شامل دفترهایی مانند «قصه های کلیله و دمنه» و «قصه های مرزبان نامه» بخشی از آثار شاخص او هستند. وی در 18 تیرماه 1388 در سن 87 سالگی در بیمارستان آتیه تهران درگذشت.

محمد علی اسلامی ندوشن

محمد علی اسلامی ندوشن از بزرگان یزدی که در بین مشاهیر یزدی زبانزد است، در سال 1304 هجری شمسی در ندوشن یزد به دنیا آمد. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در یزد و تهران گذراند و پس ار آن برای ادامه تحصیل وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و به دریافت لیسانس توفیق یافت. پس از آن به منظور تکمیل تحصیلات، به اروپا عزیمت نمود. وی با گذراندن پایان نامه دکترای خود به دریافت دکترای حقوق بین الملل از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس نایل آمد. کتاب های «ماجرای پایان ناپذیر حافظ»، «چهار سخنگوی وجدان ایران»، «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه»، «داستان داستان ها» و «ایران را از یاد نبریم» تنها بخش کوچکی از کارنامه درخشان دکتر اسلامی می باشد. تاسیس فرهنگ سرای فردوسی و انتشار «فصل نامه هستی» از اقدامات او در زمینه اعتلای فرهنگ و ادب فارسی می باشد.

محمد کریم پیرنیا

محمد کریم پیرنیا از مشاهیر یزدی و چهره های مشهور یزد، زاده 25 شهریور سال 1299 خورشیدی در شهر یزد می باشد. وی دوران تحصیل را در یزد و تهران گذراند. او در کنکور اولین دوره دانشکده هنرهای زیبا، به دلیل علاقه ای که به هنر و معماری داشت، شرکت کرد و پذیرفته شد. عدم توجه چندان به معماری ایرانی و تاکید بیشتر بر معماری غربی و آثار اروپایی در دانشگاه های آن زمان، سرانجام پیرنیا را بر آن داشت که تحصیلات خود را در دانشکده هنرهای زیبا ناتمام رها کند و به بررسی ها و تحقیقات فردی خویش متکی شود. او تلاش کرد با بررسی بناها و گفت و گو با معماران و استادکاران قدیمی، برخی از ویژگی ها و اصول معماری ایرانی را مورد شناسایی قرار دهد. محمدکریم پیرنیا که از بزرگان یزدی بود، در 9 شهریور ماه 1376 درگذشت. وی دارای تالیفات ارزشمندی در حوزه هنر معماری می باشد.