کمربند مقبولا دشت توس | سنگ نوشته ای فراموش نشدنی در روزگار ما

وسعت کمربند مقبولادر دشت توس در حدود 5 کیلومتر مربع بوده که از سنگ های آتشفشانی بکر و نگاره های باستانی با ارزش و همچنین سنگ نوشته هایی که نشان دهنده هویت این بخش از سرزمین ایران هستند، تشکیل شده است. شهرستان طرقبه شاندیز از جاهایی است که از سنگ نگاره های تاریخی و دیدنی که قدمت تمدن ایران را در دل خود دارد، پر است. البته در دیگر نقاط کشور ایران نیز می توان شاهد این گونه سنگ نوشته ها بود. شرایط زیست محیطی که در دشت توس در طول دوران کهن تا به امروز حاکم بوده سبب شده که این منطقه به یک مکان حاصل خیز و مستعد برای سکونت اقوام مختلف ایران تبدیل شود. دو رشته کوه بینالود و هزار مسجد دشت توس را در دل خود جای داده اند.

موزه طبیعی کشور

کمر مقبولا در طرقبه که دارای بزرگ ترین موزه های طبیعی کشور بوده و چیزی در حدود پانزده هزار سنگ نگاره دارد. نقش انسان و بز کوهی بیشترین نقش و نگاریست که بر روی سنگ نگاره های کشف شده در کمربند مقبولا طرقبه وجود دارد. همچنین این سنگ نوشته ها و نقش و نگار ها را می توان بر روی سنگ نگاره های روستاهای ازغد و مایان، چدر، مناطق دره کلدر، کوه ها و دره های این مناطق به وضوح مشاهده نمود. طرقبه که از کمربند مقبولا برخوردار بوده، امیدواریم که بر اساس استاندارد های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری از کمربند مقبولا حفاطت شود تا آیندگان هم بتوانند این تمدن و میراث گرانبها را از نزدیک مشاهده کنند. امیدواریم که مسئولین عزیز بتوانند راه کاری را فراهم آورند تا کمربند مقبولا به یک منطقه توریست پذیر و گردشگری ویژه تبدیل شود.

نقوش مشترک سنگ نگاره

این نقوش مشترک که در تمامی سنگ نوشته هایی که در مناطق بسیار دور و در طی ادوار تاریخی متفاوت و طولانی مشاهده می شود از یک غریزه فطری سرچشمه گرفته نشده است. این اشکال و مضامین اسرار آمیز از یک رویکرد دقیق و پیچیده حکایت دارند که می تواند از شگفتی های سنگ نوشته های کشف شده در این مناطق باشد که در جای خودش به بحث و بررسی بیشتری نیاز دارد. (Petroglyphs) یا سنگ نگاره ها که به آن هنر صخره ای یا Rock Art نیز گفته می شود، را می توان به عنوان شناسنامه و هویت ملی هر منطقه یا کشور به حساب آورد. در این سنگ نوشته ها اسراری پیچیده از زندگی مردمان قدیمی بر جای مانده که در واقع سند و شناسنامه یک شهر و دیار به حساب می آیند.

دشت توس

دشت توس دارای نقوش صخره ای بیشمار بوده که در این نقوش صخره ای انواع موضوعات مختلف به چشم می خورد که به برخی از آن ها در زیر اشاره می کنیم: برای مثال می توان به نقوشی اشاره کرد که در آن صحنه شکار به تصویر کشیده شده یا همچنین از دیگر نقوش می توان به گاومیش کوهان دار، ابزار آلات اولیه زندگی، نقش انسان در حال اجرای مراسم و آئین های سنتی، بز های کوهی و علامت های نمادین از جمله گردونه خورشید و ... اشاره نمود. از دیگر مناطقی که این سنگ نگاره ها در آن جا یافت شده می توان به چشمه سماق زار ، دره های تشتر بالا، انجیر دره، برف افشان، بازه روبوسه، روباه پشته و روستاهای دهبار و کلاته آهن در دره های سماق، زرشک و ارغوات و ارتفاعات جنگلی تنک ارس اشاره کرد که در جای جای آن به صورت پراکنده می توان این سنگ نگاره ها را بر روی صخره های سنگی از نزدیک دید. امیدواریم که بتوانیم با تلاش مسئولان این میراث گران بها را که قابلیت ثبت شدن در فهرست جهانی یونسکو دارد در این فهرست ثبت نماییم ولی وجود معادن طلا و ساخت و سازهایی که در این منطقه شده سبب گشته که این امر واقع نشود. همچنین این کار می تواند به دلیل این که این سنگ نوشته ها ظرفیت مطالعاتی و بازتاب فرهنگی گسترده ای می تواند داشته باشند برای کشور مان ایران بسیار ارزشمند و مفید واقع شود. در بیشتر نواحی شهرستان می توان شاهد سنگ نوشته هایی بود که از جمله در کمر سیا، کلاته، درخت بید و باعو، دره های داغستان، بیلدر که بیشترین سنگ نگاره ها در کمر سیاه، کلاته، درخت بید و داغستان کشف شده است. نقش و نگار هایی که بر روی این سنگ ها می بینیم با نقش و نگار هایی که در قاره های استرالیا، اروپا، آمریکا و آفریقا کشف شده اند از نظر ظاهری بسیار شبیه به هم هستند و حتی مضامینی یکنواخت دارند که در نوع خودش به مانند یک راز می ماند.

مطالعه و بررسی سنگ نوشته ها و اسرار زندگی انسان

انسان هایی که با استفاده از این ابزار ها توانسته اند با جوامع بشری ارتباط برقرار کنند و تاریخ را برای ما به وجود آورند مهم بوده اند. مضامین این سنگ نوشته ها در همه جا تقریبا یکسان بوده که با اندازه ها وطرح های مختلف در گوشه و کنار ایران و جهان یافت می شوند. در کنار کشف رود میانه دشت دست افزار های سنگی مربوط به دوران پارینه سنگی یافت شده و گواه این مطلب است که این نواحی دارای تاریخی غنی و پربار هستند. همچنین غارهای باستانی و زیستگاه هایی که متعلق به پیش از تاریخ بوده سکونت انسان در ادوار تاریخی مختلف در این منطقه را به اثبات می رساند و نشان دهنده هویت تاریخی این مکان می باشد. مردمانی غیور که می توان این سنگ نوشته ها را به عنوان آثار هنری و یادمان آن ها به شمار آورد که برای آیندگان که ما باشیم به ارث گذاشته اند. این سنگ نوشته ها در دیگر نقاط هم شامل روستاهای حصار، گلستان و نواحی مانند سنگ سفید، دره خرگوش و چنار سوخته، بازه نسر، کلاته حرلو ، چشمه درخت توت، کلمبو، محدبا، کال سیر و دیگر نواحی مشاهده شده که دیدن آن ها برای هر گردشگری توصیه می شود زیرا که هویت و شناسنامه ملی ما به حساب می آید.