جشن سده

جشن سده بزرگترین جشن آتش و یکی از کهن ترین آیین های شناخته شده در ایران باستان است که هرساله 10 بهمن ماه برگزار می شود. این جشن را به داستان کشف آتش توسط هوشنگ شاه پیشدادی که یکی از پادشاهان اسطوره ای ایران بوده است مرتبط می دانند. براساس شعری از شاهنامه فردوسی که این اتفاق را روایت کرده، «هوشنگ شاه پیشدادی با گروهی از ملازمانش برای گردش به محلی رفته بود که ناگهان ماری جلویش ظاهر می شود. او هم با انگیزه ی دفاع از خود سنگی را برداشته و به سوی سر مار پرتابش می کند. آن سنگ که از نوع آتش زنه بوده، جرقه می زند و روش مهار آتش از آن روز جشن گرفته می شود.» این طور که از اسطوره های شاهنامه بر می آید، تا پیش از کشف آتش توسط هوشنگ شاه پیشدادی، آتشکده ها وجود داشته اند و از آتش استفاده می شده اما راه کنترل و مهار آتش، از زمان جشن سده اتفاق افتاده است.

همین طور جشن سده به یاد آورنده اهمیت نور ، آتش و انرژی است. تا قبل از حمله اعراب به ایران در قرن هفتم میلادی، اکثر ایرانیان در امپراتوری پارس زرتشتی بودند که در برگزاری این جشن در آغاز سپیده دم دهم بهمن ماه، همه مردمان سرزمین های ایرانی بر بلندای کوه ها و بام خانه ها، آتش روشن می کردند. زرتشتیان امروزی در کنار شعله های آتش و با توجه به زبان و فرهنگ خود، سرود ها و ترانه هایی را می خوانند. به این صورت که از چند روز قبل از دهم بهمن ماه، گروهی از مردم در محل برگزاری جشن، هیزم و چوب های خشک را کپه می کنند. سپس در روز دهم 10 موبد دست در دست یکدیگر و در حالیکه یکی از آنها لاله آتشین در دست دارد، سه دور گرد چوب ها می گردند و نیایش آتش را می خوانند. آنها آرزوی رفتن سرما و آمدن گرما و نور را می کنند و امید پیروزی نور بر ظلمات را در دل تازه نگاه می دارند.

بعد از سه بار گشتن دور توده هیزم ها آن را روشن می کنند و آن زمان است که تاریکی شب چون روز روشن می شود و به دلیل توده ی عظیم از چوب و هیزم ها، حداقل یک ساعت آتش میماند و سوختن آن توده عظیم از چوب ها به طول می انجامد. جمع شدن زرتشتیان در اطراف آتشی بزرگ در جشن سده به افتخار آتش و شکست نیروی تاریکی و سرماست.