معرفی و توصیف حمام گله داری بندرعباس!!

یکی از حمام های قدیمی به جا مانده از دوران قاجار در شهر بندرعباس، حمام گله داری است، این حمام به وسیله حاج شیخ احمد گله داری، از تجار بزرگ این شهر، بنا شده و به مسجد گله داری وقف شده است. بنای حمام گله داری در بندرعباس به شکل مستطیل و سقف آن شامل چند گنبد کوچک و بزرگ است که در گذشته به عنوان حمام عمومی مورد استفاده مردم شهر بوده است. این بنای تاریخی به شماره 2003 در فهرست آثار ملی، در سال 1374 خورشیدی به ثبت رسیده است. حمام گله داری بندرعباس در مرکز شهر (بلوار ساحلی) و در یکی از محله های قدیمی این شهر به نام محله ی اوزیها در نزدیکی اسکله ی شهید حقانی واقع شده است. پس با ما در مجله همگردی همراه باشید برای تماشای حمام گله داری در بندرعباس...

تاریخچه حمام گله داری

حمام گله داری از جمله بناهای تاریخی شهر بندرعباس، به جای مانده از دوران قاجار است که توسط شخصی به همین نام (حاج شیخ احمد گله داری) ساخته شده است، تاریخ احداث آن به اواخر قرن سیزدهم هجری قمری برمی گردد. حمام وقفی متعلق به مسجد گله داری و واقف آن تجارتخانه حاج شیخ احمد گله داری است. این بنا دو دوره مرمت را در سی سال گذشته پشت سر گذاشته است و از سال 1379 خورشیدی، برای نشان دادن گوشه هایی از زندگی و آداب و رسوم مردم هرمزگان، کاربری آن موزه مردم شناسی بوده است.

توصیف حمام گله داری

طراحی معماری این حمام مانند سایر حمام های دیگر نواحی کویر مرکزی، دارای فضای بینه، سربینه، میاندر، گرمخانه و خزینه است. در ابتدای ورودی راهروی منتهی به بینه، هشتی کوچکی قرار دارد که علاوه بر ایجاد محرمیت، تقسیم کننده ی فضاها در بنا می باشد، فضای بینه به شکل هشت گوش ساخته شده و در اطراف آن چهار صفه یا سکوی نشیمن و رختکن دیده می شود، وسط سالن بینه حوضچه هشت ضلعی کوچکی نیز قرار دارد. پوشش بنا دارای پنج گنبد بزرگ و کوچک است که به شیوه های معماری بومی و روش های ساخت عمومی حمام ها ساخته شده است. سیستم گرمادهی حمام نیز شامل انبار سوخت، تون (آتشدان)، دیگ، دودکشها، گربه رو گودال جمع آوری خاکستر است. آب مصرفی این حمام از چاهی به عمق ده متر که هنوز پابرجاست، تامین می شده که این عمل با استفاده از نیروی کمکی گاو که در لهجه محلی هرمزگانی "گاو و گوچه" گفته می شد، صورت می گرفت، یعنی چرخ گاو، دائم در حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخیره می ریخت.

کاربری فضاهای حمام گله داری بندرعباس

این حمام مانند سایر حمام های نواحی کویر مرکزی دارای فضاهای هشتی ورودی، بینه، سر بینه، میاندر و گرمخانه است.

بینه: فضای بینه جهت رختکن و نشیمن بوده است، بینه در حمام گله داری بندرعباس به شکل هشت گوش ساخته شده و در اطراف آن چهار صفه یا سکوی نشیمن و رختکن دیده می شود. وسط سالن بینه حوضچه هشت ضلعی کوچکی قرار دارد. فضای این قسمت باید سرد و خشک بوده زیرا فضای بینه توسط ورودی و هشتی، در ارتباط مستقیم با فضای خارج قرار می گرفت.

میاندر: ارتباط بین بینه و گرمخانه از طریق میاندر صورت می گیرد و فضای درون آن سرد و مرطوب است.

سربینه: سربینه فضای شست شو است و دو صفه یا سکوی نشیمن دارد و بخار اندرون به آن میرسد، سربینه به خزینه متصل می شود که فضایی گرم و خشک دارد.

خزینه: محل گرم کردن آب مورد استفاده حمام است و آب گرم توسط آتشدان یا تون که در انتهای خزینه تعبیه شده تامین می شده است. در خزینه کانال هایی از سنگ و ساروج برای انتقال آبگرم به کلیه فضاها در نظر گرفته شده است.

سیستم گرمادهی و آبرسانی: سیستم گرمادهی حمام شامل انبار سوخت، آتشدان، دیگ، دودکش ها و گودال جمع آوری خاکستر است. فضای گرم کننده ی حمام که به علت نگهداری گرما در عمق زمین قرار گرفته است، آب مصرفی حمام از چاهی به عمق ده متر که هنوز پابرجاست، تامین می شده است. در دورهایی که از آب برکه برای حمام استفاده می شده این عمل با استفاده از نیروی کمکی گاو که در مسیر گاورو دائم در حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخیره آب می ریخته صورت می گرفته است

روشنایی: در میان سقف حمام گله داری بندرعباس روزنه هایی به عنوان نورگیر در هر یک از فضاها وجود دارد که عمل نورگیری و تهویه در حمام توسط همین روزنه ها صورت می گرفت، بدین ترتیب که با باز و بسته کردن در فصولی از سال دما و رطوبت داخل حمام را تنظیم می نمودند.

مصالح به کار رفته: از آن جا که این منطقه از ایران دارای رطوبت بالایی است عمده مصالح مورد استفاده در بناهای تاریخی، سنگ های دریایی، اسفنجی و ساروج محلی و گچ نیم پخته ی دستکوب استفاده شده است. سنگ های اسفنجی که دارای قابلیت جذب رطوبت بالایی هستند از دریای همجوار تهیه می شده اند. مصالح به کار رفته در کف حمام آجر فرش است. حمام تاریخی گله داری بندرعباس در سال 1374 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 2003 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.