بزرگترین حمام چهار فصل در اراک، یادگاری از دوره قاجار

شهری کم سن و سال که فقط بیش از دو قرن قدمت داره و در دوران قاجاریه بنیان گذاری شده. بنیان گذار شهر اراک یوسف خان گرجی معروف به سپهدار بود که شهر رو با هزینه 200000 هزار تومن در طول چند سال ساخت و در این شهر همه ی امکاناتی از جمله: قنات، حمام، مدرسه، مسجد، ارگ حکومتی، بازار و سقاخانه احداث کرد و در آن زمان با رونق گیری این شهر، مهاجرت به این شهر افزایش پیدا کرده و هم اکنون یکی از بزرگترین شهرهای صنعتی ایرانه. اما اگر روزی مسافر این شهر زیبا و صنعتی بودید، تماشای حمام چهار فصل اراک رو فراموش نکنید. این حمام زیبا با مساحت 1600 متر مربع که به عنوان بزرگترین حمام ایران معروفه، این اثر یادگاری از دوران قاجار و توسط حاج محمد ابراهیم خوانسار در زمان حکومت احمد شاه قاجار ساخته شده و در حال حاضر یکی از بهترین و زیباترین دیدنی های اراک و از جاذبه های گردشگری اراک محسوب میشه. جالب است بدانیم که این موزه در گذشته دارای سه قسمت حمام مردانه، حمام زنانه و حمام اقلیتهای مذهبی بوده. هم اکنون علاوه بر تماشای معماری زیبا و کاشی های رنگارنگ حمام، میتوانید از آثار گرانبها و نفیس دوران قبل و بعد از اسلام در این موزه دیدن کنید. موزه و حمام چهار فصل اراک در تاریخ 10 آبان سال 1355 به شماره 13339 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. 

حمام چهار فصل اراک

از زیباترین حمام های کاشی کاری ایران، به جا مانده از دوران قاجاریه که در ضلع شرقی خیابان شاهپور قدیم و خیابان دکتر بهشتی قرار گرفته اما دلیل نامگذاریِ حمام چهار فصل، وجود نقاشی ها و نگاره های بی نظیر و زیبا از چهار فصل سال که در چهار گوشه این حمام به چشم میخورد و زیبایی حمام رو دو چندان کرده. بخش عمده ی تزیینات رو کاشی هفت رنگ، کاشی معرق و کاشی معقلی تشکیل میدهد که بسیار هنرمندانه اجرا شده و داری نقوش های زیبای گیاهی، حیوانی و انسانی با کاشی های خشتی، قالبی و فتیله ای با نقوش گیاهی اسلیمی، ختایی و نقوش هندسی و به صورت گردان است. نقوش ها شامل گل و بوته، پیچک، غنچه، برگ و برگچه است و نقوش های انسانیِ بسیار زیبا، نقش سربازانی با پوشاک دوره قاجار است که هنرنمایی میکند. در این نقاشی ها بیشتر  از رنگ های آبی، زرد، فیروزه ای، سبز، قرمز، نارنجی و خاکستری استفاده شده که هماهنگی این رنگ ها، زیبایی خاصی به این بنا بخشیده که تماشای آن لذتی توصیف نشدنی داره. 

معماری حمام چهار فصل

بزرگترین حمام ایران حدود 1600 متر مربع مساحت داره، آب مورد نیاز این حمام از آب جاری قنات ها تامین میشده. این بنا از قسمت های راهروی ورودی، گرمخانه خصوصی و عمومی، خزینه، آب انبار، سربینه مردانه و زنانه و هشتی بین گرمخانه تشکیل شده. یکی از هنرهایِ جالب معماری برای تامین آب و همچنین حفظ گرما و حرارت این است که کف حمام حدود 3 تا 3/5 متر از کف خیابان پایین تر ساخته شده. سقف تمامی بخش ها حمام چهار فصل با آجر، ملات گچ و آهک به صورت گنبد طاق زده شده و کف حمام با سنگ های سیاه گرانیت، ملاط آهک و ساروج پوشیده شده. حوض صلیبی شکل در کف سربینه با سنگ سیاه تزیین شده و به منظور پاشویی افرادی که از حمام بیرون می آیند مورد استفاده قرار میگرفت. سربینه چهار سکو داره که از یک طرف به گرمخانه و از طرف دیگر با پله هایی قوس دار به خیابان می رسند. یک ورقه ی مسی کف خزینهِ آب گرم رو فراگرفته که در زیر آن گلخن حمام واقع شده. گلخن با بوته های "ورک" سوزانده میشه و به وسیله تنبوشه های سفالی آب گرم و سرد به تمام نقاط حمام میرسه.

از حمام تا موزه

حمام چهار فصل، یادگار روزه های پرهیاهو و پرجنب جوش قاجار در سال 1373 به موزه ای زیبا و به یکی از زیباترین دیدنی های اراک و جاذبه های گردشگری اراک، تبدیل شده و حدود 5 هزار متر آن شامل بخش های سربینه مردانه و گرمخانه، رختکن و هشتی بین گرمخانه به موزه اختصاص یافته و اشیای گرانبهایی از دوره قبل و بعد اسلام در آن نگهداری میشه. سکه های دوره های مختلف پادشاهان، عقدنامه های دوران قاجار، کتاب ها و نسخه های خطی، خمره های سفالی، لوازم ریسندگی، ظروف مسی و قلم زنی، اسباب قدیمی حمام، سنگ نوشته، ابزار آلات کشاورزی و ده ها پیکره مربوط به مردم شناسی در این حمام نگهداری میشه، همچنین محراب تاریخی و ارزشمند مسجد جامع ساوه که از برجسته ترین گچ بری های دوره سلجوقیان است در این موزه نگهداری میشه. البته اشیای بدست آمده از کاوش های زلف آباد فراهان هم نیز در این موزه به نمایش در آمده و هم اکنون موزه و حمام چهار فصل اراک از جاذبه های گردشگری اراک و دیدنی های اراک محسوب میشه که هرساله گردشگران زیادی از این آثار تاریخی دیدن میکنند.

دسترسی و موقعیت 

برای دیدن این موزه و حمام زیبا به آدرس: اراک، خیابان بهشتی بروید و از دیدن این همه زیبایی لذت ببرید.